Alibaba Group global e-tijorat sohasida yetakchi o‘rin egallagan kompaniya sifatida tanilgan. 1999-yilda sobiq ingliz tili o‘qituvchisi, keyinchalik tadbirkorga aylangan Jek Ma tomonidan tashkil etilgan ushbu kompaniya bosh qarorgohi Xitoyning Xanchjou shahrida joylashgan. Ma kichik xitoylik eksportyorlar va tadbirkorlar uchun xalqaro bozorlarga chiqish va mahsulotlarini global auditoriyaga taqdim etish imkonini beruvchi platforma yaratishni maqsad qilgandi.
Alibaba’ning rivojlanishidagi muhim bosqichlardan biri 2005-yilda Yahoo bilan tuzilgan strategik hamkorlik bo‘ldi. Ushbu hamkorlik kompaniyaning kengayishi va o‘sishi uchun mustahkam poydevor yaratdi. 2007-yilda Alibaba.com onlayn marketing platformasi ishga tushirilgan bo‘lsa, oradan ikki yil o‘tib, Alibaba Cloud tashkil etildi.
2010-yilda Alibaba AliExpress platformasini ishga tushirdi, bu Xitoy eksportyorlariga dunyo bo‘ylab iste’molchilar bilan bog‘lanish imkonini berdi. 2014-yilda esa kompaniya tarixiy bosqichga erishib, boshlang‘ich ommaviy taklif (IPO) o‘tkazdi va dunyodagi eng yirik onlayn savdo kompaniyasi sifatida o‘z mavqeini mustahkamladi. Kompaniyaning xalqaro faoliyatini qo‘llab-quvvatlash maqsadida Gonkong, AQSh, Buyuk Britaniya, Tayvan va Hindistonda ofislar ochildi.
Bugungi kunda Alibaba keng ko‘lamli onlayn bozor platformalarini boshqaradi. Ushbu platformalar reklama, elektron to‘lov tizimlari, hisoblash va tarmoq xizmatlari kabi turli xizmatlarni taklif qiladi. Kompaniyaning asosiy faoliyati uchta muhim veb-saytda to‘plangan: Tmall, Xitoyning o‘sib borayotgan o‘rta sinfiga brend mahsulotlarini taqdim etadi; Taobao, Xitoyning eng yirik onlayn savdo maydonchasi; va Alibaba.com, xitoylik eksportyorlarni xalqaro biznes bilan bog‘laydigan global savdo platformasi.
Kompaniyaning bozor ustunligi uning keng qamrovli platformalarida aks etadi. Taobao.com Xitoy iste’molchilari uchun juda keng assortimentdagi mahsulot va xizmatlarni taqdim etadi, Tmall.com esa xalqaro brendlar va chakana savdogarlar uchun yuqori darajadagi savdo tajribasini taklif qiladi va platformadan foydalanish uchun yillik to‘lov talab qiladi. Innovatsion biznes modellari va strategik hamkorlik orqali Alibaba global miqyosda biznes va iste’molchilarni bog‘lovchi eng yirik onlayn sotuvchi sifatida o‘z o‘rnini mustahkamladi.
Alibaba Group xalqaro miqyosda o‘z ta’sirini kengaytirish maqsadida Alibaba.com platformasi orqali faoliyat yuritadi. Ushbu ingliz tilidagi ulgurji savdo platformasi global savdoni osonlashtiradi va dunyo bo‘ylab millionlab xaridorlar va yetkazib beruvchilarni bog‘laydi. Alibaba.com sotuvchilarga o‘z mahsulotlarini ro‘yxatga olish, tranzaksiya to‘lovlari va vitrinani saqlab turish uchun obuna to‘lovlari orqali daromad olish imkoniyatini beradi.
AliExpress – bu Alibaba Group’ning xalqaro chakana savdo platformasi bo‘lib, dunyo bo‘ylab iste’molchilarga Xitoy ishlab chiqaruvchilaridan to‘g‘ridan-to‘g‘ri xarid qilish imkoniyatini taqdim etadi. U keng turdagi mahsulotlarni raqobatbardosh narxlarda taklif qilgan holda global talabni qondirishga xizmat qiladi.
Alibaba’ning texnologiyalar segmenti kompaniyaning umumiy strategiyasida muhim o‘rin tutadi. U nafaqat o‘z bozorlari sotuvchilariga, balki uchinchi tomon mijozlariga ham xizmatlar ko‘rsatadi. Alibaba Amazon’ni nafaqat bulutli saqlash xizmatlarida, balki barcha raqobatbardosh segmentlarda ortda qoldirish maqsadiga intilmoqda. Bu kompaniyaning global bozorga jiddiy intilishlarini namoyon etadi.
Nima uchun aynan “Alibaba”
“Alibaba” nomi muhim tarixga ega bo‘lib, kompaniyaning rasmiy veb-sayti uning tanlanishiga oid qisqacha tushuntirishni taqdim etadi. Saytga ko‘ra, “Alibaba” – butun dunyo bo‘ylab tanilgan va oson talaffuz qilinadigan nomdir. Ushbu nomning ilhomi “Ming bir kecha” ertaklar to‘plamidagi mashhur “Ali Baba va Qirq qaroqchi” hikoyasidan olingan bo‘lib, unda xazina eshigi “Ochil, sim-sim!” iborasi bilan ochiladi.
Kompaniya veb-sayti e-tijoratning global mohiyatini va butun dunyo bo‘ylab aks-sado beruvchi nomga ehtiyoj borligini ta’kidlaydi. Unga ko‘ra, “Alibaba” kichik bizneslar uchun imkoniyat eshiklarini ochish ramzi sifatida qaraladi, xuddi ertakdagi “Ochil, sim-simt!” iborasi yashirin boyliklarga yo‘l ochgani kabi.
Nomi tanlanishining asl hikoyasi 2006-yilga borib taqaladi. O‘sha yili Jek Ma – sobiq ingliz tili o‘qituvchisi va keyinchalik tadbirkorga aylangan ishbilarmon – San-Fransisko shahridagi bir qahvaxonada ushbu nomni tanlash jarayonini bayon etgan. U ofitsiantadan “Alibaba” nomini eshitganmisiz deb so‘raganida, u darhol “Ochil, sim-sim!” deb javob bergan. Ushbu javob Ma’ga katta taassurot qoldirgan va uni Hindiston, Germaniya, Tokio va Xitoy kabi turli mamlakatlardagi odamlarga xuddi shu savolni berishga undagan. Ularning ijobiy javoblari Ma’ning tanlovini tasdiqlagan.
Alibaba mahsulotlari
Alibaba o‘zining mustahkam bozor mavqeini keng qamrovli mahsulot va xizmatlar orqali saqlab kelmoqda, jumladan:
- E-tijorat: Alibaba bir nechta onlayn platformalarni, jumladan Taobao, Tmall va AliExpress platformalarini boshqarib, keng qamrovli chakana va ulgurji xizmatlarni taqdim etadi.
- Bulutli texnologiyalar: Alibaba Cloud bizneslar uchun ma’lumotlarni saqlash, hisoblash quvvati va sun’iy intellektga asoslangan yechimlarni o‘z ichiga olgan keng ko‘lamli bulutli xizmatlarni taklif qiladi.
- Sun’iy intellekt: Alibaba sun’iy intellekt texnologiyalarini o‘z e-tijorat platformalarida mahsulot tavsiyalaridan tortib, operatsion samaradorlikni oshirishgacha bo‘lgan turli jarayonlarga tatbiq etadi.
- Ko‘ngilochar xizmatlar: Kompaniya raqamli ko‘ngilochar kontent yetkazib berishga ham sarmoya kiritib, filmlar va teleseriallarni striming xizmatlari orqali taqdim etadi.
- Mobil tijorat: Alibaba’ning mobil ilovalari foydalanuvchilarga smartfonlari orqali xarid qilish, to‘lovlarni amalga oshirish va turli xizmatlardan foydalanish imkoniyatini beradi.
- Chakana savdo: Alibaba onlayn va oflayn chakana savdo echimlarini taklif qilib, bizneslarni global miqyosda iste’molchilar bilan bog‘laydi.
- Mobil media: Alibaba mobil media platformalariga sarmoya kiritib, foydalanuvchilarga yangiliklar, reklamalar va ko‘ngilochar kontent yetkazib beradi.
- Kinofilmlar: Alibaba kino sanoatiga ham kirib, filmlarni ishlab chiqarish va tarqatish bilan shug‘ullanadi.
- Teleseriallar: Kompaniya raqamli media tashabbuslari orqali global auditoriya uchun teleserial va ko‘rsatuvlarni taqdim etadi.
Alibaba B2B Strategiyasi
Alibaba’ning tez sur’atdagi yuksalishi asosan uning yetkazib beruvchilar tarmog‘ini kengaytirishga bo‘lgan strategik e’tiboriga bog‘liq. Kompaniya ayniqsa, Amazon kabi platformalar e’tiboridan chetda qoladigan Xitoy va Osiyodagi sotuvchilarni nishonga oladi. Alibaba’ning B2B bozori butun dunyo bo‘ylab talab katta bo‘lgan mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi Xitoy iqtisodiyotiga asosiy darvoza sifatida xizmat qiladi.
Kompaniya o‘z mahsulotlariga bo‘lgan global talabga javoban ishonchni oshirishga katta ahamiyat qaratadi. Ishonchlilikni ta’minlash uchun bizneslarni verifikatsiyadan o‘tkazish, fabrikalarda tekshiruvlar olib borish va qat’iy sifat standartlarini joriy qilish kabi choralarni amalga oshirib, xalqaro bozorlarda o‘z mavqeini mustahkamlab kelmoqda.
Alibaba’ning B2B yondashuvi ulgurji sotuvchilar va distribyutorlar uchun ham katta imkoniyatlar yaratdi. Ko‘plab ulgurji sotuvchilar va ishlab chiqaruvchilar Alibaba platformasidan foydalangan holda global bozorga chiqish imkoniyatiga ega bo‘lib, platformaning keng qamrovli resurslari va yetkazib berish imkoniyatlaridan foyda ko‘rishmoqda.
Alibaba’ning mijoz segmenti
Alibaba keng qamrovli mijoz bazasiga xizmat ko‘rsatadi, u uchta asosiy segmentga bo‘linadi:
- Savdogarlar: Ushbu guruhga o‘z mahsulotlarini mahalliy va xalqaro bozorlarda namoyish etish va sotishni maqsad qilgan Xitoylik biznes subyektlari va tadbirkorlar kiradi. Alibaba ularga o‘z mahsulotlarini reklama qilish va global xaridorlarga yetib borish imkoniyatini taqdim etadi.
- Xaridorlar: Bu guruhga an’anaviy do‘konlarga bormasdan, o‘z uylarida qulay tarzda xarid qilishni afzal ko‘radigan shaxslar kiradi. Shuningdek, ushbu segmentga Alibaba platformasi orqali xomashyo yetkazib beruvchilarni izlayotgan ishlab chiqaruvchilar ham tegishlidir.
- Do‘konlar: Alibaba “Hemma” nomli supermarket tarmog‘ini boshqaradi, u oziq-ovqat, kundalik ehtiyoj mahsulotlari, asbob-uskunalar va ichimliklar kabi turli xil tovarlarni taklif etadi. Ushbu segment an’anaviy supermarketlarga o‘xshab, iste’molchilarga o‘z ehtiyojlarini bir joyda qondirish imkonini beradi.
Alibaba’ning qiymat takliflari
Alibaba har bir mijoz segmenti uchun maxsus qiymat takliflarini taqdim etadi:
- Savdogarlar: Alibaba bizneslar uchun o‘z mahsulotlarini global auditoriyaga targ‘ib qilish imkonini beruvchi qulay platformani taqdim etadi, bu esa talabning oshishi va foydaning ko‘payishiga olib keladi.
- Xaridorlar: Iste’molchilar uchun Alibaba qulaylik yaratadi, ularga Xitoyga borishga hojat qoldirmasdan keng assortimentdagi mahsulotlarga kirish imkoniyatini taqdim etadi.
- Do‘konlar: Alibaba o‘zining supermarket tarmog‘i va yetkazib berish xizmatlari orqali oziq-ovqat va tozalash vositalari kabi kundalik mahsulotlarga oson va qulay kirish imkoniyatini ta’minlaydi.
Alibaba’ning mijozlar bilan munosabatlari
Alibaba mijozlar bilan munosabatlarni rivojlantirish uchun quyidagi strategiyalardan foydalanadi:
- Ijtimoiy tarmoqlar: Mijozlar bilan mashhur ijtimoiy platformalar orqali o‘zaro aloqani o‘rnatish.
- Foydalanuvchi kanallari: Mijozlarga qo‘llab-quvvatlash va ma’lumot olish uchun bir nechta yo‘llarni taqdim etish.
- Savol-javob: Mijozlar uchun maxsus forumlarda savol-javob imkoniyatlarini yaratish.
- Elektron pochta: Mijozlar bilan elektron pochta orqali samarali muloqot qilish.
- Telefon xizmati: Telefon orqali bevosita aloqa orqali mijozlarga xizmat ko‘rsatish.
Alibaba’ning daromad oqimlari
Alibaba bir nechta daromad manbalariga ega:
- To‘lovlar: Platformalarida taqdim etiladigan turli xizmatlar uchun olinadigan to‘lovlar.
- A’zolik dasturlari: Premium xizmatlar uchun obuna to‘lovlari.
- Reklama: Platformalarida namoyish etiladigan reklamalardan tushadigan daromad.
- Komissiyalar: Xaridorlar va sotuvchilar o‘rtasida kelishuvlarni amalga oshirish uchun olinadigan komissiya to‘lovlari.
- Savdolar: Alibaba’ning o‘z chakana savdo operatsiyalari va boshqa loyihalaridan tushgan daromadlar.
Alibaba’ning asosiy faoliyat yo‘nalishlari
Alibaba quyidagi asosiy faoliyat turlarini amalga oshiradi:
- B2B xizmatlari: Alibaba.com kabi platformalar orqali biznesdan biznesga savdolarni qo‘llab-quvvatlash.
- C2C xizmatlari: Taobao orqali iste’molchilarning bir-biri bilan savdo qilish imkoniyatini yaratish.
- B2C xizmatlari: Tmall va boshqa platformalar orqali biznesdan iste’molchilarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri savdolarni amalga oshirish.
- Chakana savdo: Onlayn va oflayn savdo tarmoqlarini, jumladan supermarketlarni boshqarish.
- Elektron tijorat: Butun dunyo bo‘ylab onlayn bozorlarni boshqarish.
- Supermarketlar: Supermarket tarmog‘i orqali oziq-ovqat va zaruriy mahsulotlarni yetkazib berish.
- To‘lov xizmatlari: Alipay orqali to‘lovlarni qayta ishlash xizmatlarini taqdim etish.
- Bulutli hisoblash: Alibaba Cloud orqali bulutli infratuzilma va xizmatlarni taklif etish.
- Qidiruv tizimi: Elektron tijorat mahsulotlari va xizmatlari uchun qidiruv tizimini boshqarish.
Alibaba’ning Asosiy Hamkorlari
Alibaba quyidagi asosiy hamkorlar bilan hamkorlik qiladi:
- Kichik bizneslar: Turli kichik korxonalar bilan hamkorlik qilib, ularning mahsulotlarini global bozorga olib chiqish.
- O‘rta va yirik ishlab chiqaruvchilar: Mahsulot ta’minotini ta’minlash uchun ishlab chiqaruvchilar bilan hamkorlik qilish.
- Texnologik kompaniyalar: O‘z platformalarini takomillashtirish uchun texnologik kompaniyalar bilan hamkorlik o‘rnatish.
- Banklar: Moliya muassasalari bilan hamkorlik qilib, to‘lov echimlarini taklif etish.
- IT xizmatlari: Platformalarni texnik xizmat bilan ta’minlash uchun IT xizmat ko‘rsatuvchi kompaniyalar bilan ishlash.
- Dasturiy ta’minot kompaniyalari: Texnik rivojlanish uchun dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchilar bilan hamkorlik qilish.
- Xaridorlar: Platformaning muvaffaqiyatli ishlashiga bevosita hissa qo‘shuvchi foydalanuvchilar.
Alibaba’ning Xarajat Tuzilmasi
Alibaba quyidagi xarajat tuzilmasiga ega:
- Ish haqi: Xodimlarga to‘lanadigan ish haqi va kompensatsiyalar.
- Bonus to‘lovlari: Ish natijalariga asoslangan rag‘batlantiruvchi mukofotlar va bonuslar.
- Marketing: Reklama va targ‘ibot bilan bog‘liq xarajatlar.
- Soliqlar: Ish faoliyati uchun davlatga to‘lanadigan soliqlar.
- Yuridik xarajatlar: Yuridik xizmatlarga sarflanadigan mablag‘lar.
- Umumiy texnik xizmat ko‘rsatish: Jismoniy va raqamli infratuzilmani saqlash uchun sarf-xarajatlar.
- Rivojlanish dasturlari: Yangi texnologiyalar va biznes loyihalariga investitsiyalar.
- Treninglar: Xodimlarning malakasini oshirish va rivojlantirish bo‘yicha xarajatlar.
- Tuzilmalar: Jismoniy va tashkiliy infratuzilma uchun sarflanadigan mablag‘lar.
- Investitsiyalar: O‘sish va yangi loyihalarga yo‘naltirilgan kapital sarmoyalari.
- Ma’muriy va yuridik bo‘limlar: Ma’muriy funksiyalar bilan bog‘liq operatsion xarajatlar.
Alibaba’ning raqobatchilari
Alibaba o‘zining turli biznes yo‘nalishlarida bir qator global va mintaqaviy raqobatchilar bilan raqobatlashadi. Uning asosiy raqobatchilari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
Amazon: Dunyoning eng yirik chakana savdo va texnologiya korporatsiyalaridan biri bo‘lgan Amazon Alibaba uchun jiddiy raqobatchi hisoblanadi. Keng moliyaviy resurslar, keng qamrovli logistika tarmog‘i va raqobatbardosh madaniyat bilan Amazon, global e-tijorat va bulutli hisoblash sohalarida Alibaba uchun muhim raqobat maydonini yaratadi.
eBay: Onlayn C2C bozorining kashshofi bo‘lgan eBay samarali logistika, raqobatbardosh narx siyosati va foydalanuvchilarga qulay platformasi bilan Alibaba’ga kuchli raqobatni taqdim etishda davom etmoqda. Uning mijozlar tajribasini oshirishga qaratilgan sa’y-harakatlari Alibaba’ning bozordagi ustunligiga doimiy tahdid solmoqda.
Walmart: Amazon’dan keyingi eng yirik AQSh chakana savdo tarmog‘i sifatida Walmart o‘zining onlayn ishtirokini muntazam ravishda oshirmoqda. Jozibador a’zolik dasturi va sodiq mijozlar bazasi bilan Walmart Alibaba uchun mahalliy va xalqaro bozorlarda jiddiy raqobatchi hisoblanadi.
Tencent: Osiyodagi yirik texnologiya konglomeratlaridan biri bo‘lgan Tencent bozorda US$500 milliarddan ortiq qiymatga ega bo‘lib, IT va raqamli ekotizimda yetakchi o‘rinni egallaydi. Uning Xitoy raqamli iqtisodiyotidagi mustahkam mavqei, shuningdek, iqtisodiy va siyosiy ta’siri Alibaba uchun, ayniqsa, bulutli texnologiyalar va raqamli ko‘ngilochar kontent sohalarida jiddiy raqobatni yuzaga keltiradi.
Alibaba elektron tijorat sanoatida o‘zining keng qamrovli faoliyati, innovatsion strategiyalari va samarali taqsimot tarmoqlari orqali global yetakchi sifatida mustahkam o‘rin egalladi. Soxta mahsulotlar bilan bog‘liq muammolar va Xitoy bozoriga ortiqcha tayanish kabi qiyinchiliklarga qaramay, kompaniya butun dunyoda keng iste’molchi ishonchini va afzal ko‘rishini saqlab kelmoqda. Xitoy Alibaba’ning asosiy daromad manbai bo‘lib qolmoqda va kompaniya mamlakatning ulkan bozor salohiyatidan to‘liq foydalanish imkoniyatiga ega.
Kelajakda Alibaba o‘z o‘sishini ta’minlash va xalqaro maydonda ishtirokini kengaytirish uchun kuchli raqamli marketing strategiyasidan foydalana oladi. SEO, email marketing, kontent marketing va ijtimoiy media orqali samarali raqamli kanallardan foydalanib, kompaniya o‘z brendining ko‘rinishini oshirish va turli global auditoriyalar bilan bog‘lanish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Strategik raqamli tashabbuslar orqali Alibaba o‘z bozor yetakchiligini yanada mustahkamlashi, uzoq muddatli mijoz munosabatlarini shakllantirishi va tobora raqobatbardosh bo‘lib borayotgan global bozorda barqaror o‘sishga erishishi mumkin.
Tayyorladi: Zuhraxon Mansurova
Fikr bildirish