Apple o‘zining App Tracking Transparency (ATT) vositasi orqali foydalanuvchilar maxfiyligini kuchaytirishga harakat qilayotganini aytsa-da, Fransiya monopoliyaga qarshi regulyatorlari bu harakatni bozordagi raqobatga putur yetkazish deb topdi. Natijada, Apple 150 million yevro (taxminan 162 million dollar) miqdorida jarimaga tortildi. Bu ATT bilan bog‘liq birinchi yirik monopoliyaga qarshi chora hisoblanadi.
ATT aslida nima va u qanday muammo tug‘dirdi?
ATT funksiyasi foydalanuvchilarga ilovalarni kuzatishni bloklash imkonini beradi. Apple buni maxfiylikni ta’minlash uchun joriy qilgan edi. Ammo Fransiya regulyatorlariga ko‘ra, ushbu vosita Apple’ning o‘z reklamalarini ustun qo‘yib, uchinchi tomon reklamachilarining imkoniyatlarini sezilarli darajada cheklagan. Ya’ni, boshqa kompaniyalar Apple’ning ekotizimida samarali reklama qilishi qiyinlashdi.
Regulyatorlar bu holat ayniqsa kichik nashriyotlar uchun jiddiy oqibatlarga olib kelganini ta’kidladi. Chunki ularning daromadi ko‘pincha reklama asosida shakllanadi, ATT esa bu oqimni qisqartirdi.
Qaror qanday paydo bo‘ldi?
2021–2023 yillar oralig‘idagi tekshiruvlar davomida reklama beruvchilar, internet tarmoqlari va noshirlar tomonidan berilgan ko‘plab shikoyatlar asosida tergov olib borildi. Bu jarima Yevropa Ittifoqining Apple App Store siyosati uchun belgilagan 1.8 milliard yevrolik jarimadan so‘ng chiqdi.
Apple bu qarordan hafsalasi pir bo‘lganini bildirgan, biroq frantsuz regulyatorlari ATT’ni butunlay bekor qilishni emas, balki adolatli muvozanatni ta’minlash zarurligini eslatib o‘tgan.
Apple’ga qarshi bosim kuchaymoqda
Apple hozirda Germaniya, Italiya, Polsha va Ruminiyada ham tekshiruvlarga duch kelmoqda. Bu esa kompaniyaning Yevropadagi maxfiylik siyosatiga oid yondashuvlarini yanada ko‘proq bosim ostiga qo‘yadi.
Bu qaror nimani bildiradi?
ATT’ga oid ushbu tarixiy jarima texnologiya gigantlarining maxfiylik niqobi ortida raqobatni cheklash holatlarini fosh qilmoqda. Endilikda boshqa davlatlar ham bu qarordan ilhomlanib, Apple’ning siyosatini chuqurroq o‘rganishga kirishishi mumkin. Yevropadagi regulyatorlar Apple’dan nafaqat innovatsiyalar, balki raqobatga hurmat ham kutmoqda.
Fikr bildirish