Elektr mashinalar haqida eng ko‘p e’tirozlardan biri – ularni zaryadlash uchun ko‘p vaqt ketishidir. Benzin quyish bir necha daqiqani oladi, ammo elektr transport vositalarini (EV), ayniqsa eski zaryadlovchilar bilan, ancha uzoq vaqt zaryadlash kerak bo‘ladi. Ammo endi Xitoyning yirik EV kompaniyasi BYD bu muammoni hal qilganini e’lon qildi.
Kompaniya yangi zaryadlash tizimini taqdim etdi , u mashinani atigi 5-8 daqiqada to‘liq zaryadlay oladi. Bu esa benzinli avtomobilga yonilg‘i quyish tezligiga teng. Agar bu texnologiya keng miqyosda ishlasa, u butun elektr transport sohasini o‘zgartirishi mumkin va ko‘proq odamni EVga o‘tishga undaydi.
Bu qanday amalga oshirilmoqda?
Buning siri – BYD’ning yangi batareya va zaryadlash tizimida. Masalan, eng so‘nggi Han L va Tang L modellarida xavfsiz, uzoq umrli va tez zaryadlanadigan ilg‘or litiy-temir-fosfat (LFP) batareyalari mavjud.
Ammo asosiy yangiligi zaryadlash quvvatida. Bu mashinalarda deyarli 1,000 voltda ishlaydigan elektr tizimi mavjud va zaryadlovchilar 1,000 kilovattgacha quvvat bera oladi. Taqqoslash uchun aytganda, Tesla’ning eng tez Supercharger’lari hozirda 250 kW quvvatgacha chiqadi. Hatto yangi chiqadigan Tesla zaryadlovchilari ham 500 kW atrofida bo‘lishi kutilmoqda. BYD esa undan ikki baravar yuqori maqsadni ko‘zlagan.
Bu darajadagi quvvatni xavfsiz ushlab turish uchun BYD aqlli dizayndan foydalanadi. Mashinada ikkita zaryadlash porti mavjud, bu esa uni bir vaqtning o‘zida ikki zaryadlovchidan quvvat olish imkonini beradi. Bu “ikki qurol” (dual-gun) usuli batareyani sovuqligicha saqlaydi va uni nihoyatda tez zaryadlaydi.
Qanchalik tez?
BYD’ning yangi tizimi bilan mashina atigi besh daqiqada taxminan 400 kilometr (248 milya) masofani bosib o‘tish uchun yetarli zaryad oladi. Bu hozirgi o‘rtacha zaryadlash tezligidan ancha yuqori, hozir bunday masofaga yetish uchun ko‘pincha 30 daqiqa yoki undan ko‘proq vaqt kerak bo‘ladi.
Agar bu texnologiya keng ommalashsa, elektromobil egalarini qiynayotgan eng so‘nggi muammolardan biri – zaryad stansiyasida juda uzoq kutish qo‘rquvi butunlay yo‘qolishi mumkin.
Bunday zaryadlovchi qurilmalar hamma yerda bo‘ladimi?
BYD faqat texnologiya bilan cheklanib qolmayapti. Kompaniya Xitoy bo‘ylab 4,000 dan ortiq ultra-tez zaryadlovchi stansiyalar qurishni rejalashtirgan. Ushbu stansiyalar 1,000 kVt quvvatga ega yangi zaryadlovchi qurilmalar bilan jihozlanadi. Bu degani, haydovchilar tez zaryadlash imkoniyatiga faqat uyda yoki yirik shaharlardagina emas, balki butun mamlakat bo‘ylab ega bo‘ladilar.
Bu tarmoq “masofa xavotiri” deb ataladigan holatni, ya’ni batareya quvvati tugab qoladi-yu, zaryadlash joyi yo‘q degan qo‘rquvni ham yo‘qotishga yordam berishi mumkin.
Tesla bilan taqqoslaganda bu qanchalik samarali?
Tesla yillar davomida elektromobil sohasida yetakchi bo‘lib kelmoqda, ammo BYD ham tezda o‘sib kelmoqda. Tesla’ning Supercharger’lari hozirda dunyodagi eng keng tarqalgan tez zaryadlash tarmog‘i bo‘lsa-da, BYD’ning yangi texnologiyasi undan ancha tez ishlaydi.
Tesla yaqinda yanada tez zaryadlovchilarni chiqarishni rejalashtirayotgan bo‘lsa ham, BYD birinchi bo‘lib bu texnologiyani ommaviy joriy etsa va kengaytira olsa, u elektromobillarni zaryadlash tezligi bo‘yicha yangi global standartni belgilashi mumkin. Bu esa BYD uchun nafaqat Xitoyda, balki kengayishni rejalashtirayotgan boshqa bozorlarda ham katta ustunlik bo‘ladi.
Kelgusidagi qiyinchiliklar
Texnologiya juda ta’sirli bo‘lsa-da, hali hal qilinishi kerak bo‘lgan muammolar bor. Bunday ultra-tez zaryadlovchi stansiyalarni qurish va ularga xizmat ko‘rsatish juda qimmatga tushadi. Ba’zi hududlardagi elektr tarmoqlari esa bunday yuqori quvvat yukini ko‘tara olmasligi mumkin, bu esa infratuzilmani yangilashni talab qiladi.
Yana bir muhim savol bu- batareyaning eskirishi. Juda tez zaryadlash batareyaning umrini qisqartirishi mumkinmi? BYD o‘z batareyasi bunday yuklamalarga bardosh bera oladi deb hisoblaydi, ammo buni faqat vaqt va amaliy sinovlar ko‘rsatadi.
Va nihoyat, bu texnologiyaning global ta’sirga ega bo‘lishi uchun BYD uni Xitoydan tashqarida ham joriy etishi kerak bo‘ladi. Bu esa huquqiy, texnik va logistika borasida yangi muammolarni keltirib chiqaradi.
Elektromobillar uchun yangi davrmi?
BYD’ning yangi ultra-tez zaryadlash texnologiyasi bu sohada katta qadam bo‘ldi. Agar bu texnologiya va’daga muvofiq ishlasa va keng tarqaladigan bo‘lsa, u elektr avtomobillarni benzinli mashinalar bilan hatto qulaylik borasida ham tenglashtirishi mumkin.
Zaryadlashning sekinligi tufayli elektromobillarga hali ishonmayotgan skeptiklar uchun bu texnologiya fikrlarini o‘zgartiradigan yangilik bo‘lishi mumkin. BYD butun dunyoga shuni ko‘rsatmoqda: elektr mashinalar sekin yoki noqulay bo‘lishi shart emas, ular aqlli va xuddi shunday tez bo‘lishi mumkin.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish