Ilon Mask har doim sun’iy intellekt sohasida muhim o‘yinchi bo‘lib kelgan. 2015-yilda u OpenAI’ni hammuassis sifatida yaratdi, maqsadi insoniyat uchun xavfsiz, axloqiy va foydali AI ishlab chiqish edi. O‘sha paytda kompaniya notijorat maqomiga ega bo‘lib, asosiy maqsadi daromad olish emas, balki AI texnologiyalarini ochiq va hamma uchun teng taqsimlash edi. Mask sun’iy intellekt bir guruh korporativ nazoratiga tushib qolmasligi va shaffof rivojlanishi kerak, deb hisoblagan.
Biroq, vaqt o‘tishi bilan vaziyat o‘zgardi. 2018-yilda Mask OpenAI tarkibidan chiqdi, chunki u kompaniyaning rivojlanish yo‘nalishiga rozi emas edi. Keyinchalik u OpenAI daromad olishga haddan tashqari e’tibor qaratganini va Microsoft bilan yaqin hamkorlik o‘rnatib, milliardlab dollar mablag‘ olganini tanqid qildi. Maskning fikricha, OpenAI o‘zining boshlang‘ich missiyasini tark etib, insoniyat manfaatidan ko‘ra tijorat maqsadlarini ustun qo‘ya boshlagan.
Shu sababli, Mask OpenAI’ni shunchaki tanqid qilish bilan kifoyalanmay, o‘z sun’iy intellekt kompaniyasi – xAI’ni yaratishga qaror qildi. Mask xAI orqali yanada yaxshi, xavfsiz va mustaqil sun’iy intellektni ishlab chiqishga da’vo qilmoqda. Ammo, xAI haqiqatan ham OpenAI’ga raqobatchimi yoki bu Maskning navbatdagi yirik g‘oyalaridan biri xolosmi? Bu savol hali ochiq qolmoqda.
xAI nima?
xAI 2023-yilda OpenAI’ga to‘g‘ridan-to‘g‘ri raqobatchi sifatida ishga tushirildi. Ilon Mask uni OpenAI’ning ChatGPT modelidan ko‘ra shaffofroq va kamroq cheklovlarga ega bo‘lgan sun’iy intellekt kompaniyasi sifatida taqdim etdi. U sun’iy intellekt Microsoft kabi yirik korporatsiyalar nazorati ostida bo‘lmasligi kerak, deb hisoblaydi. Hozirda Microsoft OpenAI ustidan katta ta’sirga ega va Mask bunday monopoliyaga qarshi chiqmoqda. Shu sababli, xAI tijorat maqsadlarini emas, balki insoniy qadriyatlarga moslashgan ochiq AI modellarini yaratishni maqsad qilgan.
xAI’ning asosiy farqlaridan biri uning Ilon Maskning boshqa kompaniyalari bilan bog‘liqligi – Tesla, SpaceX va X (sobiq Twitter). OpenAI yozish va dasturlashga yo‘naltirilgan sun’iy intellekt ishlab chiqishga e’tibor qaratgan bo‘lsa, xAI sun’iy intellektni real dunyo uchun qo‘llashni maqsad qilgan. Mask sun’iy intellektni Tesla’ning avtopilot texnologiyasini rivojlantirishga yordam beradi, mashinalarni aqlliroq va xavfsizroq qiladi, deb hisoblaydi. Shuningdek, sun’iy intellekt SpaceX missiyalarida ma’lumotlarni tahlil qilib, parvoz yo‘nalishlarini optimallashtirishda foydali bo‘lishi mumkin. xAI X (Twitter) platformasiga AI chat-botlarni qo‘shib, suhbatlarni yanada interaktiv qilishni ham rejalashtirmoqda.
xAI’ning birinchi yirik mahsuloti Grok bo‘lib, u X (Twitter) dasturi ichiga o‘rnatilgan AI chat-bot hisoblanadi. ChatGPT’dan farqli ravishda, Grok hazilkash, isyonkor va filtrlanmagan javob berishga mo‘ljallangan. Shuningdek, Grok X (Twitter) dagi real vaqtdagi ma’lumotlarga kirish imkoniyatiga ega, ChatGPT esa faqat ma’lum bir sanagacha bo‘lgan ma’lumotlarga tayanadi. Biroq, ko‘plab ekspertlarning fikricha, Grok hali OpenAI’ning ChatGPT modelidan aql va mantiqiy tahlil jihatdan orqada qolmoqda.
xAI OpenAI’dan qanday farq qiladi?
Ilon Mask xAI’ni OpenAI’ga yanada yaxshi muqobil deb hisoblashini ochiq aytib kelmoqda. Uning fikricha, OpenAI juda cheklangan, u sun’iy intellekt nima qila olishi va nima deya olishini keskin cheklaydi. Mask sun’iy intellekt korporativ ta’sirdan xoli bo‘lishi kerak, deb hisoblaydi. Shu sababli, xAI ochiq kodli va mustaqil bo‘lishi uchun ishlab chiqilmoqda.
OpenAI asosan yozish, dasturlash va ilmiy tadqiqot uchun AI yaratishga e’tibor qaratgan bo‘lsa, xAI Maskning biznes imperiyasi bilan chambarchas bog‘liq. xAI’ning asosiy maqsadi: avtopilotli mashinalarga yordam berish, kosmik tadqiqotlarda sun’iy intellektdan foydalanish va onlayn muloqotlarni yaxshilashdir.
Maskning eng katta tashvishlaridan biri sun’iy intellekt xavfsizligi. U yillar davomida agar AI ehtiyotkorlik bilan ishlab chiqilmasa, u xavfli bo‘lishi mumkinligi haqida ogohlantirib kelmoqda. Maskning fikricha, OpenAI xavfsizlik choralariga yetarlicha e’tibor bermay, juda tez rivojlanmoqda. xAI esa inson qadriyatlariga mos keladigan va doimo inson nazorati ostida bo‘ladigan AI yaratishga e’tibor qaratadi.
xAI OpenAI’ni quvib yetishi mumkinmi?
Hozirda OpenAI sun’iy intellekt poygasida ancha oldinda. U milliardlab dollar investitsiyaga ega, Microsoft bilan mustahkam hamkorlik o‘rnatgan va dunyodagi eng kuchli AI tadqiqotchilaridan iborat jamoaga ega. OpenAI’ning ChatGPT modeli keng qo‘llanilmoqda va uning so‘nggi versiyalari juda qudratli. Shu bilan birga, Google DeepMind va Anthropic ham eng ilg‘or AI modellarini yaratish uchun raqobatlashmoqda.
Boshqa tomondan, xAI hali boshlang‘ich bosqichda. Ilon Mask yirik AI muhandislarini yolladi va milliardlab dollar investitsiya jalb qildi, lekin xAI hali OpenAI darajasiga teng yoki undan kuchliroq modellar yaratishini isbotlagani yo‘q. Masalan, Grok hali ham ChatGPT’dan ancha orqada ekanligi aytilmoqda.
Biroq, Mask kichik g‘oyalarni global gigantlarga aylantirish tajribasiga ega. Bir paytlar ko‘pchilik Tesla muvaffaqiyatsiz bo‘lishini taxmin qilgan edi, ammo u dunyodagi eng qimmat avtomobil kompaniyasiga aylandi. SpaceX esa haddan tashqari xavfli loyiha deb hisoblangan, lekin hozirda kosmik sanoatning yetakchisiga aylangan. Agar Mask AI’ni jiddiy maqsad qilib olgan bo‘lsa, u xAI’ni ham sanoatning asosiy o‘yinchisiga aylantirishi mumkin.
Lekin vaqt o‘tmoqda. OpenAI, Google va Anthropic har oy o‘z AI modellarini yaxshilashda davom etmoqda. Agar xAI tezda quvib yetmasa, u juda ortda qolib ketishi mumkin.
xAI va OpenAI kelajagi
xAI va OpenAI o‘rtasidagi kurash faqat texnologiya kurashi emas – bu AI ustidan kim nazorat o‘rnatishi kerakligi haqidagi bahs. Ilon Mask sun’iy intellekt ochiq bo‘lishi va yirik korporatsiyalar ta’siridan xoli bo‘lishi kerak, deb hisoblaydi. Boshqa tomondan, OpenAI tadqiqotlarini moliyalashtirish uchun korporativ hamkorlik zarur, deb ta’kidlamoqda.
AI kelajagi noaniq, lekin bir narsa aniq: Mask taslim bo‘lmaydi. xAI haqiqiy raqobatchiga aylanadimi yoki Maskning navbatdagi yirik loyihalaridan biri bo‘lib qoladimi buni vaqt ko‘rsatadi. AI poygasi endigina boshlanmoqda.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish