Bugungi texnologik dunyoni shakllantirgan eng muhim tarixiy burilishlardan biri — sakkiz nafar muhandisning jasoratli qaroridir. 1957-yilda Shockley Semiconductor kompaniyasida faoliyat yuritgan sakkiz iqtidorli muhandis o‘z rahbari — Nobel mukofoti sovrindori Uilyam Shoklining despotik boshqaruv uslubidan norozi bo‘lib, o‘z kompaniyalarini yaratish uchun iste’foga chiqdi. Shokli ularni «Xiyonatkor sakkizlik» deb atadi, ammo aynan ularning qarori bugungi Kremniy vodiysi texnoparkining boshlanishiga zamin yaratdi.
Fairchild Semiconductor: Sanoat inqilobiga ilk qadam
Bu sakkizlik tomonidan tashkil etilgan Fairchild Semiconductor kompaniyasi sanoatda tub burilish yasadi. U yarim o‘tkazgich tranzistorlarni tijorat miqyosida ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘ydi va tez orada katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Dastlabki investitsiya esa Sharqiy qirg‘oqdagi Fairchild Camera and Instrument kompaniyasi tomonidan ta’minlangan. Ammo bu bitim asoschilarga to‘liq nazorat va moliyaviy mustaqillikni bermadi — bu esa ichki ziddiyatlarga sabab bo‘ldi.
Tarqalish va texnologik imperiya ildizlari
Moliyaviy cheklovlar va boshqaruv muammolari sababli sakkizlik a’zolari o‘z yo‘nalishlariga tarqaldi. Ular texnologik gigantlar va venchur fondlarga asos soldi — bugungi Kremniy vodiysining eng muhim institutlari ana shu qarordan vujudga keldi:
- Eugene Kleiner – Kleiner Perkins venchur fondiga asos soldi.
- Gordon Moore va Robert Noyce – Intel kompaniyasini tashkil etdi.
- Jerry Sanders va Edwin Turney – AMD kompaniyasiga asos soldi.
- Don Valentine – National Semiconductor va keyinchalik Sequoia Capital’ni yaratdi.
Ish madaniyati: Erkinlik, harakat va innovatsiya
Ushbu muhandislar nafaqat texnologik mahsulotlar ishlab chiqdi, balki Kaliforniyaning ishchi-huquqlariga asoslangan madaniy muhitni shakllantirdi. Bu madaniyat xodimlarning kompaniyalar o‘rtasida erkin harakatlanishiga, bilim va tajribalarning aylanmasiga asoslangan edi.
Bu ekotizim uch asosiy afzallikni berdi:
- Yangi madaniyatlar shakllandi – Har bir kompaniya o‘z yondashuviga ega bo‘ldi: Google — miqyos, Apple — mukammallik, Facebook — tezlik.
- Tajriba va texnik bilimlar qonuniy tarqaldi – Bu esa yangi startaplarga asos bo‘ldi.
- Kuchli rahbarlar yetishdi – O‘sayotgan kompaniyalarni 10 kishilik jamoalardan 50 kishilikgacha kengaytirishga qodir mutaxassislar vujudga keldi.
Xulosa: Innovatsion ekotizimning poydevori
Bugungi Kremniy vodiysi — o‘zaro almashinuv, jasoratli qarorlar va shaxsiy erkinlik asosida shakllangan tizimdir. Agar “Xiyonatkor sakkizlik” bu qarorni qabul qilmaganida, ehtimol biz hozirgi texnologik taraqqiyot darajasiga erisha olmagan bo‘lardik. Ularning harakati — faqat bir necha kompaniya tarixining boshlanishi emas, balki butun dunyo innovatsion ekotizimi uchun asos bo‘ldi.
Fikr bildirish