O‘zbekistonning yalpi ichki mahsuloti (YIM) 2024-yilda 1,45 kvadrillion so‘mga yetib, 6,5% o‘sish ko‘rsatkichini qayd etdi. Mamlakat iqtisodiyotining bu hajmi o‘rtacha valyuta kursi bo‘yicha 115 milliard AQSh dollariga teng bo‘ldi. Aholi jon boshiga YIM esa 39,1 million so‘mgacha yoki 3093 dollargacha oshdi. Ushbu ko‘rsatkichlar O‘zbekiston Respublikasi Statistika agentligi tomonidan e’lon qilindi.
YIMning tarkibiy tuzilishi
O‘zbekiston iqtisodiyoti tarkibida 2024-yilda quyidagi o‘zgarishlar kuzatildi:
- Sanoat: 6,8% o‘sish bilan 885,82 trillion so‘mni tashkil etdi. Ishlab chiqarish sanoatining ulushi 85,1%, tog‘-kon sanoati va karer qazib olish 7,6%, elektr energiyasi, gaz va havoni tozalash 6,8%, suv ta’minoti va chiqindilarni boshqarish esa 0,5% ni tashkil etdi.
- Qurilish: 8,8% ga oshib, 233,8 trillion so‘mga yetdi.
- Xizmatlar sohasi: 7,7% o‘sish qayd etildi.
- Qishloq, o‘rmon va baliq xo‘jaligi: 3,1% o‘sib, umumiy hajmi 467,04 trillion so‘mga yetdi. Ushbu sohadagi ishlab chiqarishning 63,1% dehqon va yordamchi xo‘jaliklar, 29,7% fermer xo‘jaliklari, 7,2% esa qishloq xo‘jaligi tashkilotlari tomonidan amalga oshirildi.
YIM tarkibidagi o‘zgarishlar
Mamlakat iqtisodiy tizimining tuzilishi bo‘yicha quyidagi o‘zgarishlar kuzatildi:
- Xizmatlar sohasining ulushi 46,2% dan 47,4% ga oshdi.
- Sanoatning ulushi 25,3% dan 26,4% ga yetdi.
- Qishloq xo‘jaligi ulushi 21,2% dan 19,2% gacha kamaydi.
- Qurilish sohasi 7,3% dan 7% gacha qisqardi.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va transport sohasi
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) xizmatlari mamlakat iqtisodiyotining 2,4% ini tashkil etdi, axborotlashtirish va aloqa sohasi esa 2,7% ga yetdi. Transport va logistika xizmatlari esa umumiy YIMning 5,4% ini egalladi.
Kichik biznesning roli
Kichik biznes va tadbirkorlikning YIMdagi ulushi 51,2% dan 54,3% gacha oshdi, bu esa tadbirkorlikni rag‘batlantirish bo‘yicha olib borilgan islohotlarning samaradorligini ko‘rsatmoqda.
Kelajak prognozlari
2030-yilga borib O‘zbekiston iqtisodiyoti 160 milliard dollar emas, balki 200 milliard dollarga yetishi prognoz qilinmoqda. Prezident Shavkat Mirziyoyev o‘tgan yil noyabr oyida ushbu natijalarga erishish uchun mamlakatda yetarli salohiyat mavjudligini ta’kidlagan edi.
YIM tushunchasi
Yalpi ichki mahsulot (YIM) mamlakat ichida bir yilda ishlab chiqarilgan barcha tovar va xizmatlarning umumiy qiymatini ifodalaydi. Bu mamlakat iqtisodiyotining umumiy daromadini aks ettiruvchi muhim iqtisodiy ko‘rsatkichdir.
Aholi jon boshiga YIM esa mamlakatdagi umumiy ishlab chiqarish hajmining aholiga taqsimlanishini bildiradi. Ushbu ko‘rsatkich mamlakatlar o‘rtasidagi turmush darajasini solishtirish imkonini beradi. Shunga qaramay, YIM daromadlar tengsizligi, atrof-muhit holati yoki yashash sifati kabi omillarni o‘z ichiga olmaydi. Aholi jon boshiga yuqori YIM ba’zida iqtisodiy tengsizlikni yashirishi mumkin.
Ushbu ma’lumotlar O‘zbekiston iqtisodiyotining 2024-yildagi rivojlanishi va uning tarkibiy qismlarini tahlil qilishga yordam beradi.
Fikr bildirish