Press ESC to close

Sun’iy intellektga bo‘lgan global ishonch tafovuti

Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan o‘tkazilgan xalqaro tadqiqot natijalari butun dunyo bo‘ylab odamlarning sun’iy intellekt (SI) texnologiyalariga bo‘lgan munosabati va ishonchi o‘rtasida sezilarli farqlar mavjudligini ko‘rsatdi. 21 mamlakatni qamrab olgan ushbu so‘rovnomaga ko‘ra, rivojlanayotgan mamlakatlarda sun’iy intellektga bo‘lgan ishonch darajasi ancha yuqori bo‘lsa, AQSH va Yevropaning ko‘plab rivojlangan davlatlarida esa bu borada shubha va ehtiyotkorlik ustunlik qilmoqda.

So‘rov natijalariga ko‘ra, Xitoyda respondentlarning 83 foizi sun’iy intellekt jamiyat manfaati yo‘lida xizmat qilayotganiga ishonishini bildirgan. Xuddi shunday yuqori ishonch darajasi Hindiston, Pokiston, Qirg‘iziston va Nigeriyada ham kuzatilgan. Bu davlatlarning barchasi BMTning Inson taraqqiyoti indeksiga ko‘ra rivojlanayotgan yoki o‘rta rivojlanish darajasiga ega mamlakatlar sirasiga kiradi.

Biroq, amerikaliklarning atigi 37,5 foizigina sun’iy intellekt texnologiyalari jamiyat farovonligiga xizmat qilishiga ishonchini bildirgan. Bu holat boshqa yuqori daromadli mamlakatlarda kuzatilayotgan keng tarqalgan tendensiyalarga mos keladi. Bu mamlakatlarda shaxsiy ma’lumotlar xavfsizligi, soxta axborot tarqalishi, nazorat va ish o‘rinlari yo‘qolishi bilan bog‘liq xavotirlar jamoatchilikni ikkilanishga undamoqda.

Nima uchun rivojlanayotgan mamlakatlar sun’iy intellektga G‘arbga qaraganda ko‘proq ishonadi?

Rivojlanayotgan mamlakatlarda sun’iy intellektga ishonch darajasi yuqoriroq, chunki u yerda odamlar sun’iy intellektni kundalik hayotlarini sezilarli darajada yaxshilaydigan amaliy vosita sifatida qabul qilishadi. Sun’iy intellekt ko‘pincha xizmat ko‘rsatish yetarli bo‘lmagan hududlardagi haqiqiy muammolarni hal qiluvchi vosita sifatida qaraladi. Masalan, diagnostika va masofaviy maslahatlar orqali tibbiy xizmatlarning ommalashuvi, shaxsiylashtirilgan o‘quv platformalari orqali ta’lim sifatining oshishi yoki agrotexnik vositalar va zararli hasharotlar nazorati orqali qishloq xo‘jaligida yuqori samaradorlik — bularning barchasi sun’iy intellekt xizmatlari kam rivojlangan hududlarda muammolarni hal qilishga xizmat qilmoqda.

Transport va logistika kabi sohalarda sun’iy intellekt aqlli yo‘nalish tanlash va mobil to‘lovlarni amalga oshirish imkoniyatlarini yaratib, asosiy xizmatlarga tobora chuqurroq kirib bormoqda. Bu, ayniqsa, texnologik infratuzilma an’anaviy ravishda orqada qolgan hududlarda sun’iy intellektni rivojlanishning harakatlantiruvchi kuchi sifatida qabul qilishga olib keldi. Xitoyning “AI Plus” tashabbusi singari davlat tomonidan ishlab chiqilgan raqamli strategiyalar sun’iy intellektni faol joriy etishni targ‘ib qilish va uni milliy taraqqiyot ramzi sifatida namoyon etish orqali bu qarashni yanada mustahkamladi.

Bunga qarama-qarshi o‘laroq, raqamli infratuzilma allaqachon rivojlangan boy mamlakatlarda, aholi sun’iy intellektning kutilmagan oqibatlaridan tobora xavotirlanmoqda. Shaxsiy ma’lumotlar xavfsizligining buzilishi, avtomatlashtirish tufayli ish o‘rinlarining qisqarishi, noxolis algoritmlar, yolg‘on axborot tarqatish va chuqur soxta texnologiyalar bilan bog‘liq tashvishlar jamoatchilik muhokamalarida ustuvor o‘rin egallamoqda. Bu mamlakatlarda ommaviy axborot vositalarida ushbu masalalar ko‘p yoritilayotgani va siyosiy muhokamalarda ham keskin bahs-munozaralarga sabab bo‘layotgani sun’iy intellektga ehtiyotkor yondashuvni kuchaytirmoqda.

Global ma’lumotlar bilan asoslangan natijalar

BMT natijalari 2025-yilda Melburn universiteti va KPMG tomonidan o‘tkazilgan yana bir global tadqiqot bilan hamohangdir. 47 mamlakatda 48 000 dan ortiq kishining fikrlarini tahlil qilgan ushbu izlanishda: rivojlanayotgan mamlakatlarda ishonch darajasi 60% ni, rivojlangan mamlakatlarda esa atigi 40% ni tashkil etgan.

Shunga qaramay, umumiy global ishonch hali ham o‘rtacha darajada: so‘rovda qatnashganlarning faqat 46% i sun’iy intellektga asoslangan vositalardan foydalanishga tayyor ekanini bildirgan.

Xulosa

Sun’iy intellekt jamiyatlarni o‘zgartirayotgan bo‘lsa-da, uning qabul qilinishi va ishonch darajasi dunyo bo‘ylab turlicha. Rivojlanayotgan mamlakatlarda sun’iy intellekt imkoniyat va taraqqiyot manbai sifatida qaraladi. Rivojlangan mamlakatlarda esa u ko‘pincha ehtiyotkorlik bilan kutib olinib, murakkab axloqiy va huquqiy masalalarni keltirib chiqarmoqda.

Bugungi kun vazifasi – qonuniy xavf-xatarlarni yengillashtirishga urinmasdan, balki sun’iy intellektning shaffoflik, mas’uliyat va jamoatchilik ishtiroki asosida joriy etilishini ta’minlash orqali ishonch bo‘shlig‘ini bartaraf etishdir. Sun’iy intellekt rivojlanishda davom etar ekan, ushbu mintaqaviy ishonch dinamikasini tushunish innovatsiyalar barchaga manfaat keltiradigan kelajakni shakllantirishning asosiy omili bo‘ladi.

Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan