Donald Trampning yangi boj stavkalari AQSh iqtisodiyotida katta muammolarga sabab bo‘lmoqda. YouTube yulduzi va tadbirkor MrBeast ham bu borada o‘z fikrini bildirdi.
MrBeast kutilmagan oqibatlar haqida gapirdi
YouTube yulduzi va Feastables shokolad brendi asoschisi MrBeast, yaqinda prezident Donald Trampning iqtisodiy rejasi doirasida joriy etilgan yangi tariflarni tanqid qildi.
U ijtimoiy tarmoqdagi sahifasida bu tariflar kompaniyalarni AQShda ko‘proq ichki ishlab chiqarishni rag‘batlantirish maqsadida joriy etilgan bo‘lsa-da, natijada ko‘plab kichik bizneslar zarar ko‘rayotganini ta’kidladi. U shunday yozdi:
“Qizig‘i shundaki, barcha yangi bojlar tufayli endi biz global sotiladigan shokolad batonchalarini Amerikada emas, boshqa joyda ishlab chiqarish ancha arzonroq bo‘lib qoldi.”
Feastables kakao mahsulotlarini xalqaro manbalardan oladi va mahsulotlarini AQShda ham, Peruda ham ishlab chiqaradi. Ammo AQShning ayrim importlarga qo‘ygan 20%dan yuqori boj stavkalari tufayli, Amerikada shokolad ishlab chiqarish moliyaviy jihatdan samarasizga aylanib bormoqda.
MrBeast allaqachon adolatli mehnat shartlariga sodiq bo‘lib, kakao fermerlariga munosib ish haqi to‘layotganini va fair-trade tamoyillariga amal qilayotganini bildirgan edi. Biroq tariflar kutilmagan darajada og‘ir yuk bo‘lib tushdi.
“Narxlarning tasodifiy ko‘tarilishi juda og‘riqli bo‘ldi, rostini aytsam,” — dedi u va bu bosim ayniqsa, kichik bizneslar uchun og‘ir kechayotganini qo‘shimcha qildi.
Kichik bizneslar omon qolish uchun kurashmoqda
MrBeastning xavotirlari kengroq tendensiyani aks ettirmoqda: kichik bizneslar ayniqsa og‘ir zarba olayapti.
NerdWallet hisobotiga ko‘ra, import qilingan mahsulot yoki materiallarga tayanadigan bizneslar uchun xarajatlar keskin oshgan. Ular ikki yo‘ldan birini tanlashga majbur: mijozlar uchun narxlarni oshirish yoki zararlarni o‘z zimmasiga olish. Ammo bu ikki yo‘lning hech biri uzoq muddatli istiqbolda samarali emas.
San-Fransiskoda joylashgan Framework kompaniyasi bunga yaqqol misoldir. Tayvandan import qilinadigan ehtiyot qismlarga 32% tarif qo‘llangani sababli, kompaniya mahsulotlarining AQShda sotishni vaqtincha to‘xtatdi. Ular bu bojlar tufayli ichki bozorda sotish moliyaviy jihatdan zararli bo‘lib qolganini va strategiyalarini qayta ko‘rib chiqishga majbur bo‘lganliklarini bildirdi.
Ko‘plab kichik biznes egalari uchun esa bu tariflar himoya chorasidan ko‘ra ko‘proq jazo sifatida qabul qilinmoqda.
Yirik korporatsiyalar ham moslashishga majbur
Global ta’minot zanjiriga ega yirik kompaniyalar ham tariflarning bosimini sezmoqda. Levi Strauss kompaniyasi rahbari Mishel Gass narxlar oshishi va operatsion xarajatlar ortishi sababli yuzaga keladigan salbiy ta’sirni kamaytirish choralarini ko‘rayotganini aytdi.
Yirik kompaniyalar kichik bizneslarga qaraganda ko‘proq moslashuvchanlikka ega bo‘lishadi. Ular ishlab chiqarish liniyalarini o‘zgartirish, yangi shartnomalar tuzishi yoki faoliyatini boshqa mamlakatlarga ko‘chirish orqali bu kabi tariflarga moslasha oladi. Biroq bu o‘zgarishlar vaqt va mablag‘ talab qiladi hamda yangi savdo siyosatlari hatto bozordagi gigantlar uchun ham qanchalik bezovta qiluvchi omil bo‘layotganini ko‘rsatadi.
Tariflarning kengroq iqtisodiy ta’siri
Zarar faqat alohida bizneslar bilan cheklanmayapti. Dunyoning eng yirik aktivlar boshqaruvchilardan biri, Vanguard kompaniyasi yaqinda 2025-yil uchun AQSh iqtisodiy prognozini pasaytirdi. Endi ular yalpi ichki mahsulot (YaIM) o‘sishi 1% dan past bo‘lishini, inflyatsiya esa 4% ga yaqinlashishini kutmoqda.
Bu o‘zgarishlar moliya bozorlarini allaqachon larzaga solmoqda:
- S&P 500 indeksi bu yil 15% ga pasaygan.
- Nasdaq indeksi esa 21% ga tushgan.
Analitiklarning ta’kidlashicha, tariflar sarmoyadorlar orasida iqtisodiy o‘sish sekinlashishi yoki hatto inqiroz ehtimoli borasida xavotir uyg‘otayotgan asosiy sabablarning biridir.
Iste’molchilar narxini to‘lamoqda
Oxir-oqibat, tarif urushi yashirin qurbonlari — amerikalik iste’molchilardir.
The Tax Foundation (Soliq jamg‘armasi) hisob-kitoblariga ko‘ra, yangi tariflar har bir AQSh xonadoniga yiliga o‘rtacha 1 900 dollar qo‘shimcha xarajat olib kelmoqda. Bu shuni anglatadiki, oilalar o‘z daromadlari o‘zgarmagan bo‘lsa ham, mahsulotlar uchun ko‘proq to‘layapti, bu esa ularning hayot darajasini pasaytirmoqda.
Iste’mol xarajatlari kamayganda odatda odamlar sarflash uchun kamroq pulga ega bo‘lganida iqtisodiyot yanada zaiflashadi va bu xavfli iqtisodiy siklni yuzaga keltiradi.
Xulosa
MrBeast’ning izohlaridan ko‘rinadiki, ayrim siyosiy guruhlar tomonidan qo‘llab-quvvatlansa-da tariflarning oqibatlari murakkab va xavflidir.
Feastables singari axloqiy ta’minot va adolatli savdo amaliyotiga sodiq kompaniyalar uchun ortib borayotgan moliyaviy bosim innovatsiya va o‘sishga to‘sqinlik qilishi, hatto Amerikada faoliyat yuritishni imkonsiz holga keltirishi mumkin.
MrBeast aytganidek:
“Biz qandaydir yo‘lini topamiz.” Ammo uning imkoniyatlariga ega bo‘lmagan minglab kichik bizneslar uchun yangi iqtisodiy siyosatlar chinakam “so‘nggi zarba” bo‘lishi mumkin.
Eslatma: Ushbu maqola 2025-yil 9-aprel holatidagi mavjud ma’lumotlarga asoslangan. Voqealar rivojlanishda davom etayotganligi sababli, rasmiy manbalar va yangiliklarni kuzatib borish tavsiya etiladi. Bundan tashqari, moliyaviy qarorlar qabul qilishda malakali mutaxassislar bilan maslahatlashish maqsadga muvofiqdir.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish