AQSh prezidenti Donald Tramp yana sarlavhalarda. U 2025-yil 1-iyundan boshlab Yevropa Ittifoqi (YI)dan import qilinadigan mahsulotlarga 50%lik boj joriy etishni taklif qildi. Tramp bu bayonotni o‘zining Truth Social platformasida e’lon qilib, YI bilan muzokaralarni “umuman samarasiz” deb ta’kidladi.
“Yevropa Ittifoqi, aslida, AQShga nisbatan savdo ustunligini qo‘lga kiritish uchun tuzilgan. Ularning mantiqsiz soliq tizimi, kuchli savdo to‘siqlari, valyuta manipulyatsiyalari hamda Amerika kompaniyalariga qarshi adolatsiz va asoslanmagan sud da’volari tufayli AQShning YI bilan savdo defitsiti yiliga 250 milliard dollardan oshmoqda. Bu raqam mutlaqo qabul qilib bo‘lmaydigan holat”, — deb yozdi Tramp.
U bu chorani “o‘z uslubida o‘yin o‘ynash vaqti keldi” deya izohlab, AQShda ishlab chiqarilgan mahsulotlarga bu boj tatbiq etilmasligini ta’kidladi.
Bozorlardagi daxshatli reaksiya
Trampning bu keskin bayonoti AQSh fond bozori fyucherslarining pasayishiga sabab bo‘ldi. Yevropa bozorlarida ham 2% atrofida tushish kuzatildi. Investorlar global savdo urushi ehtimolining ortayotganidan xavotirda.
Bungacha Tramp Apple kompaniyasini ogohlantirib, agar iPhone’lar AQShda ishlab chiqarilmasa, ularga 25% boj qo‘llanishi mumkinligini bildirdi.
Trampning tarixiy tarif siyosati
Tramp ilgari Xitoy va Buyuk Britaniya bilan savdo kelishuvlarini olqishlab, boj siyosatidan chekinayotgandek ko‘ringan edi. Bu holat esa bozorlarga ijobiy ta’sir ko‘rsatgandi. Ammo bu safargi 50%lik tarif – uning oldingi yondashuvidan ancha farqli va proteksionistik ruhda bo‘ladi.
AQSh Moliya vaziri Skott Bessent bu qarorni quyidagicha izohladi:
“Tramp Xitoy yoki Britaniya bilan kelishilgan takliflarga nisbatan YIning yondashuvi sust va samarasiz bo‘lganini hisobga olgan holda, bu chorani ko‘rmoqda.”
YI–AQSh savdo munosabatlari
Yevropa Ittifoqi 2022-yilda AQSh mahsulotlarining ikkinchi yirik xaridori bo‘lgan, umumiy eksport hajmi $351 milliard dollarni tashkil qilgan. Shuning uchun Trampning bu taklifi nafaqat iqtisodiy, balki diplomatik oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Hozircha Yevropa Komissiyasi ushbu tarif haqida rasmiy izoh bermadi.
Xulosa: Global savdo rejimining qaltis yo‘nalishi
Agar bu bojlar joriy qilinsa, bu so‘nggi o‘n yillikdagi eng yirik proteksionistik chora bo‘ladi. Chicago Federal Reserve rahbari Austan Goolsbee bu chorani “stagflyatsiyaga olib kelishi mumkin bo‘lgan xavfli qadam” deb atadi — bu esa ishlab chiqarishni sekinlashtiradi va narxlarni oshiradi.
Pivot.uz fikricha, bu voqea Yevropa va AQSh o‘rtasidagi iqtisodiy diplomatiyada burilish nuqtasini belgilashi mumkin. Endi navbat Yiga – ular muzokaralarga qaytadimi yoki global savdo urushi boshlanganini tan oladimi?
O‘zgartirish: 26-may kuni AQSH prezidenti Donald Tramp muzokaralarni davom ettirish uchun Yevropa Ittifoqi tovarlariga rejalashtirilgan 50 foizlik boj to‘lovi 1-iyundan 9-iyulgacha kechiktirilishini ma’lum qildi.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish