AQSh va Xitoy o‘rtasidagi savdo ziddiyatlarini yumshatish borasida muhim berilish yuz berdi: tomonlar 90 kunlik bojxona imtiyozlari bo‘yicha vaqtinchalik kelishuvga erishdi. Bu murosa Shveysariyada bo‘lib o‘tgan so‘nggi muzokaralar chog‘ida imzolandi. Bitimga ko‘ra, AQSh Xitoydan olib kiriladigan mahsulotlarga qo‘yilgan boj stavkasini 145%dan 30%gacha tushiradi, Xitoy esa AQSh mahsulotlariga nisbatan bojni 125% dan 10% ga pasaytiradi. Bu kelishuv ikki mamlakat o‘rtasidagi iqtisodiy mojaroda qisqa muddatli tanaffus sifatida baholanmoqda.
Bozorning dastlabki javobi
Bitim e’lon qilinishi bilan global moliya bozorlarida ijobiy siljishlar kuzatiladi. AQShning yirik fond indekslari keskin ko‘tarildi, ayniqsa, Nvidia, Meta va Tesla kabi texnologik gigantlar sezilarli daromad ko‘rsatdi. S&P 500 indeksining volatillik ko‘rsatkichi (VIX) esa keskin pasayishlarni namoyon etdi.
Shunga qaramay, barcha iqtisodchilar bu kelishuvning uzoq muddatli samaradorligiga ishonch bildirishmayapti. Barclays banki avvalgi iqtisodiy pasayish prognozini o‘zgartirib, endi YaIM da ijobiy sur’atlar kuzatilishini taxmin qilmoqda. Biroq Allianz’ning bosh iqtisodchisi Muhammad El-Erian hali ham inflyatsiya va noaniqliklar hanuz saqlanib qolayotganini ta’kidlamoqda. Apollo kompaniyasidan Torsten Sløk bu kelishuv “katta xavflarni” kamaytirib, inqiroz ehtimolini 90% dan 30% ga tushirganini aytdi, biroq asosiy muammolar haligacha ochiq qolayotganini ta’kidladi.
Iqtisodiy oqibatlar
Bojlarning qisqartirilishi Xitoydan AQShga yuk jo‘natmalarida keskin o‘sishga olib keldi — ba’zi yuk tashish kompaniyalari oldingi haftalarga nisbatan 50% dan ortiq o‘sishni qayd etmoqda. Biroq sanoat yetakchilari ehtiyotkorlik bilan yondashmoqda: ularning fikricha, bu o‘sish vaqtinchalik bo‘lishi mumkin va kelajakdagi savdo muzokaralari natijalariga bog‘liq bo‘ladi.
Iste’molchilar nuqtai nazaridan esa, Walmart kabi kompaniyalar bojlar ta’siri sababli ko‘plab mahsulotlar narxini oshirayotganini e’lon qildi — bu esa turli sohalarda narxlarning keng miqyosda ko‘tarilishidan darak beradi. Iqtisodchilar hisob-kitobiga ko‘ra, agar bojlar saqlanib qolsa, iste’mol narxlari inflyatsiyasi 2.3% dan 3.3% gacha ko‘tarilishi mumkin.
Beqaror manzara
Tramp ma’muriyati davridan beri boj siyosatida tez-tez o‘zgarishlar kuzatilib, 50 dan ortiq bayonot va yangilanishlar e’lon qilingan. Bunday o‘zgaruvchan siyosat global bozorlarda beqarorlik va ishonchsizlikni kuchaytirib, uzoq muddatli strategik iqtisodiy rejalashtirishga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Umuman olganda hozirgi kelishuv vaqtinchalik yengillik bersa-da, AQSh va Xitoy o‘rtasidagi asosiy muammolar murakkab va hanuzgacha hal etilmagan. Muzokaralar davom etar ekan, global iqtisodiy hamjamiyat diqqat bilan kuzatmoqda — oldinda esa ko‘plab sinovlar va noaniqliklar kutib turibdi.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish