Press ESC to close

Pekin qo‘llab-quvvatlaydigan startap jahon e’tiborini tortib, OpenAI’ni tashvishlantirmoqda

Kamdan-kam hollarda kuzatiladigan holat sifatida, OpenAI yaqinda Xitoyning kamroq tanilgan, ammo muhim deb topilgan bir AI kompaniyasiga ochiqchasiga e’tibor qaratdi. Gap — Pekin tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan Zhipu AI startapi haqida bormoqda. OpenAI ushbu kompaniyani Xitoyning sun’iy intellekt bo‘yicha global yetakchilikka intilishida muhim rol o‘ynayotgan subyekt sifatida ko‘rib, uni xalqaro miqyosda diqqat bilan kuzatish lozimligini ta’kidladi.

2019-yilda tashkil etilgan Zhipu AI ko‘pincha Xitoyning “AI yo‘lbarslari” deb ataluvchi yirik til modellari (LLM) ishlab chiquvchilari qatoriga kiradi. Kompaniyaning asosiy vazifasi — Pekinning Amerika texnologiyalariga qaramligini kamaytirish va mustaqil AI infratuzilmasini rivojlantirishdir.

Yaqinda DeepSeek R1 modeli orqali xalqaro OAVda e’tiborga tushgan bo‘lsa-da, OpenAI’ning so‘nggi blog posti Zhipu AI’ning ham global miqyosda jiddiy raqib sifatida paydo bo‘layotganini ko‘rsatmoqda.

OpenAI ma’lumotlariga ko‘ra, Zhipu AI davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan sarmoyalar doirasida 1,4 milliard dollardan ortiq mablag‘ olgan. Ushbu qo‘llab-quvvatlash turli Xitoy mahalliy hukumatlari tomonidan amalga oshirilgan. OpenAI’ning ta’kidlashicha, kompaniya rahbariyati Xitoy Kommunistik Partiyasi rasmiylari, jumladan Bosh vazir Li Tsyan bilan yuqori darajadagi uchrashuvlarni muntazam o‘tkazib kelgan.

Shuningdek, Zhipu AI o‘zining xalqaro ambitsiyalarini faol ravishda kengaytirmoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra, kompaniya Yaqin Sharq, Buyuk Britaniya, Singapur va Malayziyada ofislar ochgan bo‘lib, Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlarida, jumladan Indoneziya va Vyetnamda ham “innovatsion markaz”lar tashkil etishga boshchilik qilmoqda.  

OpenAI ushbu harakatlarni Xitoyning keng qamrovli “Raqamli Ipak Yo‘li” strategiyasi bilan bog‘lamoqda. Ushbu strategiyaning maqsadi – Amerika yoki Yevropa raqobatchilari mustahkam o‘rin egallashidan oldin rivojlanayotgan bozorlarda Xitoy texnologik standartlari va infratuzilmasini keng joriy etishdir. “Maqsad – Xitoy tizimlari va standartlarini rivojlanayotgan bozorlarga mustahkam joylashtirish va shu bilan birga, mas’uliyatli va shaffof AI haqidagi narrativni ilgari surish,” deyiladi OpenAI blog postida.

Hozircha Zhipu AI OpenAI’ning izohlariga jamoatchilik oldida rasmiy munosabat bildirmadi. Biroq, o‘tgan hafta Xitoy OAV bilan suhbatda, Zhipu AI boshqaruvi raisi Lyu Debin kompaniya missiyasi haqida shunday dedi: “Xitoyning AI kuchini butun dunyoga hissa sifatida taqdim etish.”

AQSh hukumati Zhipu AI’ga nisbatan tobora kuchayib borayotgan shubha bilan qaramoqda. 2025-yil yanvar oyida AQSh Savdo vazirligi kompaniyani Milliy xavfsizlikka tahdid sifatida “Entity List” ro‘yxatiga kiritdi. Bunga sabab sifatida Zhipu AI’ning Xitoy harbiylarining AI sohasidagi modernizatsiya harakatlarini qo‘llab-quvvatlashdagi ehtimoliy ishtiroki ko‘rsatildi.

Zhipu AI xalqaro faoliyatini kengaytirayotgan bir paytda, OpenAI ham global pozitsiyasini mustahkamlashga harakat qilmoqda. 2025-yil may oyida BAAga tashrifi chog‘ida Prezident Donald Tramp 200 milliard dollardan ortiq yangi tijorat kelishuvlari e’lon qildi. Ularga OpenAI, Oracle, Nvidia va Cisco Systems tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan, 2026-yilda ochilishi kutilayotgan yirik AI kampusi – Stargate UAE loyihasi ham kiradi.

Boshqa tomondan, OpenAI yaqinda AQSh Mudofaa vazirligi bilan 200 million dollarlik shartnoma imzoladi. Bu bitim doirasida kompaniya davlat sektoridagi xodimlar uchun AI vositalarini yetkazib berishi rejalashtirilgan. Shuningdek, OpenAI yangi “OpenAI for Government” tashabbusini ishga tushirib, o‘z xizmatlarini AQSh davlat tashkilotlariga taklif qila boshladi.

Mahalliy OAV xabarlariga ko‘ra, Zhipu AI dastlabki ommaviy taklif (IPO) imkoniyatlarini ko‘rib chiqmoqda. Kompaniyaning oldingi baholanishi taxminan 20 milliard yuan (ya’ni 2,78 milliard AQSh dollari) atrofida bo‘lgan.

AI sohasida AQSh va Xitoy o‘rtasidagi raqobat tobora kuchayib bormoqda. Zhipu AI’ning siyosiy va moliyaviy qo‘llab-quvvatlash ostida global ekspansiyasi sun’iy intellekt ustunligi uchun kurash yakuniga yetmaganini yaqqol namoyon qilmoqda.  

Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan