Har safar Silikon vodiysida “g‘alati” missiya bilan startap paydo bo‘lsa, odamlar uni jiddiy qabul qilish yoki satira deb o‘ylashda qiynaladi. Shu gal ham xuddi shunday holat yuz berdi.
Tamay Besiroglu, taniqli AI tadqiqotchisi va Epoch nomli notijorat ilmiy tashkilot asoschisi, “Mechanize” nomli startapini ishga tushirdi. U startapning asosiy maqsadini quyidagicha e’lon qildi: “ishning to‘liq avtomatizatsiyasi” va “iqtisodiyotning to‘liq avtomatizatsiyasi.” Yoki boshqacha aytganda, bu startap deyarli har bir inson ishini AI agentlariga topshirishni rejalashtiradi.
Bozor potentsiali: $60 trillion?
Besiroglu “Mechanize”ning adreslanuvchi bozorini shunchaki bir soha emas, balki butun insoniyatning mehnatiga berilayotgan yillik haq — $60 trillion deb baholadi. AQSH bo‘yicha bu raqam $18 trillionni tashkil qiladi.
Uning fikricha, bu yangi davr “oq yoqali ishchilar” (ofis xodimlari, analitiklar, yozuvchilar) bilan boshlanadi. Chunki jismoniy ishlarni avtomatlashtirish uchun robototexnika zarur bo‘ladi, bu esa murakkabroq.
Jamoatchilik va ilmiy hamkasblardan salbiy munosabat
Bu startap Epoch instituti nufuzi uchun ham xavf tug‘dirdi. Hattoki institut direktori X’da: “Tug‘ilgan kunimga eng zo‘r sovg‘a: PR inqirozi” deya kinoya qildi.Ilmiy hamjamiyatning ko‘plab vakillari Besirogluning ilgari “neytral va ishonchli” deb qaralgan Epoch tadqiqotlari orqali olingan bilimlar endi shubha ostida qolayotganini aytishmoqda.
Kimlar qo‘llab-quvvatlamoqda?
Mechanize bir nechta taniqli investorlar — Nat Friedman, Daniel Gross, Patrick Collison, Jeff Dean, Dwarkesh Patel kabi nomlar bilan orqa ko‘rsatmoqda. Ba’zilar hali bu ishga izoh bermagan bo‘lsa-da, investor Marcus Abramovitch bu g‘oyani “insoniyatdagi eng chuqur fikrlovchilardan chiqqan” deb baholadi.
“Bu insoniyat uchun foydalimi?”
Besiroglu fikricha, bu yondashuv “eksploziv iqtisodiy o‘sish” olib keladi. Ishchilarning ba’zilari “AI bilan uyg‘un ishlar”da qiymatli bo‘lib qoladi. Agar ish haqi kamayib ketsa ham, dividend, ijara daromadi yoki davlat yordami orqali yashash mumkinligini aytadi.
Ammo tanqidchilar bu g‘oya ortida oddiy haqiqat yotganini eslatmoqda: odamlarning o‘zi xarid qilolmasa, kim mahsulot va xizmatlarni sotib oladi?
Texnik haqiqat: agentlar hali yaxshi ishlamaydi
Besirogluning o‘zi ham tan oladi: agentlar bugungi holatda ishonchsiz, xotirasi yo‘q, mustaqil ish bajara olmaydi va uzoq muddatli rejalarni bajaray deb yo‘ldan adashadi.
Ammo u bu muammoni hal qilishga tayyor — yuzlab agentik startaplar, shu jumladan Microsoft, Salesforce, OpenAI va boshqalar ham bu yo‘lda ishlamoqda.
Tamay Besiroglu dunyoni avtomatlashtirishga qaror qildi. Bunday yondashuv bizga vaqt, farovonlik va imkoniyat olib keladimi yoki global ishsizlik, ijtimoiy tengsizlik va notinchlik sababchisiga aylanadimi — buni vaqt ko‘rsatadi.
AI agentlar haqiqatan ham inson ishini to‘liq bajara oladimi?
Fikr bildirish