Startaplar dunyosida ayrim hikoyalar Silikon vodiysidagi garajlarda boshlanadi. Boshqalari esa minglab kilometr narida. Replit asoschisi Amjad Masad uchun bu yo‘l Iordaniyaning Amman shahrida boshlangan — bugun esa u $250 million investitsiya jalb qilgan, $3 milliard baholangan kompaniyaga rahbarlik qilmoqda.
Arab dunyosidagi ildizlar
1988-yilda tug‘ilgan Amjad Ammanda oddiy kompyuter bilan ulg‘aydi. Yaqin Sharqda Silikon vodiysidagi infratuzilma bo‘lmasa-da, u internet orqali tengsiz imkoniyatlarni kashf etdi. O‘smirligida dasturlashga sho‘ng‘ib ketgan Amjad ochiq manba loyihalariga hissa qo‘shdi, mustaqil ravishda murakkab dasturlash tillarini o‘rgandi. U uchun kod yozish oddiy mashg‘ulot emas, balki ozodlik — keng dunyo bilan bog‘lanish vositasi edi.
Iordaniyadan Silikon vodiysiga
Princess Sumaya Texnologiya Universitetida tahsil olgach, Amjad AQShga yo‘l oldi. Avval Yahoo’da, so‘ngra Facebook’da ishladi. U yerda dasturchilarga keng ko‘lamda mahsulot yaratishda yordam beradigan vositalarni ishlab chiqishda qatnashdi. Ammo texnologiya markazining yuragiga kirib borganida ham, u o‘zini chet ellik sifatida his qildi. Ammandagi oddiy yigit sifatida elit tarmoqlarga kira olmagan xotiralari unga yangi missiya berdi.
Replitning tug‘ilishi
2016-yilda Amjad Replitni asos soldi. Uning g‘oyasi oddiy, ammo ulkan edi: har kim, istalgan joyda, murakkab sozlamalarsiz, darhol kod yoza olishi kerak. Replit brauzerni kodlash muhitiga aylantirdi va millionlab yoshlarga dasturlash eshiklarini ochdi. Bu dasturiy ta’minotdan ko‘ra ko‘proq narsa edi — bu falsafa edi: dastur yaratish chegarasiz bo‘lishi kerak.
Tezkor o‘sish va global ta’sir
Kichik loyiha sifatida boshlangan Replit bugun 40 milliondan ortiq foydalanuvchiga ega global platformaga aylandi. Endi u faqat talabalar yoki havaskorlar uchun emas, balki professional dasturchilar, o‘qituvchilar va korxonalar uchun ham muhim vosita hisoblanadi. Kompaniya yildan-yilga mislsiz o‘sdi. Atigi bir yil ichida daromad $2,8 milliondan yillik $150 millionga ko‘tarildi. Bu o‘sish sur’ati investorlarni ishonch bilan harakat qilishga majbur qildi.
$250 million va $3 milliardlik baho
2025-yilda Replit $250 million investitsiya raundini e’lon qildi va kompaniya $3 milliardga baholandi. Raundga Prysm Capital boshchilik qildi, unga Amex Ventures, Google’ning AI Futures Fundi va uzoq muddatli sheriklar — a16z, Coatue, Y Combinator va Pol Grem qo‘shildi.
Ammo bu faqat mablag‘ yig‘ish emas. Shu bilan birga, Replit o‘zining eng ilg‘or mahsulotini — Agent 3 ni taqdim etdi. Agent 3 kod yozishni taklif qilish bilan cheklanmaydi, balki uni test qiladi, xatolarni tuzatadi va haqiqiy hamkor dasturchi sifatida ishlaydi.
Nega bu muhim
Replit — bu startap muvaffaqiyati hikoyasidan ko‘ra kattaroq narsa. U global iste’dod kuchining isboti, jahon sahnasida arab asoschilarning ko‘tarilishi va dasturiy mahsulot yaratish hammaga tegishli ekanining dalilidir. Amjad Masadning yo‘li — Ammanda tunlari kech kod yozgan o‘smirdan, Silikon vodiysida $3 milliardlik kompaniyaga yetakchilik qilguniga qadar — innovatsiyaning chegarasizligini ko‘rsatadi. Uning arab ildizlari missiyasini shakllantirdi, endi esa bu missiya butun dunyo bo‘ylab millionlab insonlarning dastur yaratish uslubini o‘zgartirmoqda.
