Sun’iy intellekt sanoatlarni tubdan o‘zgartirmoqda – lekin shu bilan birga, eng tez o‘sayotgan energiya “yutuvchilari” dan biriga aylanib boryapti. Aqlli tizimlarga bo‘lgan talab ortgani sayin, ularni o‘rgatish, ishlatish va sovutish uchun zarur bo‘lgan elektr quvvati ham keskin oshmoqda. Bu energetik bosim texnologiya olamini murosasiz haqiqat bilan yuzlashtiryapti: bugungi energetika infratuzilmasi, ertangi sun’iy intellekt ehtiyojlariga javob bera olmasligi mumkin.
Aynan shu muammo tufayli Energy Innovation for AI Startup Challenge tanlovi tashkil etildi — bu sun’iy intellektning tobora ortib borayotgan energiya ehtiyojlariga innovatsion va barqaror yechim topish uchun butun dunyo startaplari o‘rtasida e’lon qilingan tashabbus.
AI energiya infratuzilmasini haddan ortiq bosim ostida qoldirmoqda
Raqamlar buni yaqqol tasdiqlaydi, Xalqaro Energetika Agentligi (IEA) ma’lumotiga ko‘ra, 2023-yildan 2030-yilgacha ma’lumot markazlarning global elektr iste’moli ikki barobardan ko‘proqqa oshadi – va bu o‘sishning asosiy sababi aynan AI. Faqat AI’ga xizmat qiladigan ma’lumot markazlari esa shu davr ichida to‘rt barobar ko‘proq energiya talab qiladi.
Bu allaqachon real muammoga aylangan. 2024-yilda global energiya talabi tarixiy o‘rtachaga nisbatan ikki barobar tezlikda o‘sdi. AI modellarining hajmi va murakkabligi ortgani sayin, ular nafaqat infratuzilmani zo‘riqtirmoqda, balki iqlim o‘zgarishiga ham hissa qo‘shmoqda. Ayniqsa rivojlanayotgan bozorlardagi elektr tarmoqlari bundan eng ko‘p aziyat chekyapti.
Xulosa shuki, biz yaratayotgan texnologiyalarni energiya bilan ta’minlashga ulgura olmayapmiz.
Yechim: Kengaytiriladigan innovatsiyalar bilan chiqqan startaplar
Muammoni hal etish maqsadida Extreme Tech Challenge (XTC) va TNW hamkorligida ishga tushirilgan Energy Innovation for AI Startup Challenge tanlovi energiya sohasida yangi yondashuvlar taklif qilayotgan startaplarni izlamoqda.
Bu tanlov jasur g‘oyalaga yo‘l ochmoqda: yangi avlod qayta tiklanuvchi energiya manbalari, energiya saqlash texnologiyalaridagi yutuqlar, aqlli tarmoqlar, ma’lumot markazlar qanday ishlaydi va soviydi — shularning barchasida inqilobiy o‘zgarishlar. Bu tanlov startaplardan nafaqat AI uchun, balki butun sayyora uchun energiyani qayta o‘ylab ko‘rishni talab qiladi.
XTC asoschilaridan biri Young Sohn bu borada shunday dedi:
“Sun’iy intellektning yangi bosqichi kechagi energiya asoslariga suyanib rivojlana olmaydi.”
Tanlov hozirda ochiq, va eng istiqbolli 5 startap 2025-yil iyun oyida Amsterdamda bo‘lib o‘tadigan TNW konferensiyasida investorlar va dunyo texnologiya yetakchilari oldida o‘z g‘oyalarini taqdim etadi.
Texnologiya industriyasi endi ichki resurslarga tayanmoqda
Qiziq jihati shundaki, muammoning bir qismi bo‘lgan AI – yechimning ham ajralmas qismiga aylanishi mumkin. Xalqaro Energetika Agentligi (IEA) ta’kidlashicha, resurslardan yanada samarali foydalanish — aynan AI yordamida — energiya bosimini kamaytirish mumkin. Biroq bu strategiya chuqur texnologik innovatsiyalarsiz barqaror yechimga aylana olmaydi.
Endilikda startaplar shunchaki texnologik yangiliklar muallifi emas, balki butun tizimlarni qayta tasavvur qilayotgan kuchli “dizayner” larga aylandi. Ular aqllilik hamma joyda mavjud, ammo energiya cheklangan dunyoda texnologiyani qanday quvvatlash kerakligi ustida bosh qotirishmoqda.
Sohnning so‘zlariga ko‘ra, asosiy maqsad shunday texnologiyalarni topishki, ular sun’iy intellektni Yer resurslariga zarar yetkazmasdan rivojlantira olsin.
Ushbu tanlov sun’iy intellektga bo‘lgan qarashda burilish yasaydi: endi AI – nafaqat kelajakni shakllantiruvchi kuch, balki yangi turdagi infratuzilma, mas’uliyat va energetik strategiyani talab qiladigan fenomen sifatida qaralmoqda.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish