Yandex’ning 2025-yil II choragiga oid “O‘zbekistonda media iste’moli” hisobotiga asoslangan tahliliy maqola
Kirish: O‘zgarishlar
2025-yilda O‘zbekiston ommaviy axborot vositalari sohasida tub burilishlarga guvoh bo‘lmoqda. Endilikda Internet asosiy axborot va muloqot maydoniga aylangan: aholining mutlaq ko‘pchiligi (95%) muntazam ravishda onlayn bo‘ladi. Bu raqamdan aniq ko‘rinadiki, raqamli platformalar hozirda ijtimoiy ong va axborot iste’molining yangi tayanch nuqtasidir.
Ayollar peshqadam
Internet endi faqat yoshlarga xos bo‘lgan qulaylik emas. Yandex tomonidan o‘tkazilgan keng qamrovli so‘rov natijalariga ko‘ra, internetdan foydalanish erkaklar va ayollar o‘rtasida deyarli teng taqsimlangan (49% erkaklar, 51% ayollar). Foydalanuvchilar orasida barcha yosh toifalari bor: hatto 55 yoshdan yuqorilar orasida ham 99% internetdan foydalanadi, ulardan 82% esa haftasiga bir necha marotaba onlayn bo‘ladi.
Kunlik onlayn faoliyat davomiyligiga kelganda, foydalanuvchilarning 67% dan ortig‘i Internetda kuniga 3 soatdan ko‘p vaqt o‘tkazadi. Asosiy qurilma — bu, albatta, smartfon: aholining 90% aynan shu vosita orqali internetga ulanadi. Kompyuter (40%) va Smart TV (26%) esa ancha orqada qolmoqda. Bular O‘zbekiston jamiyatining “mobil birinchi” (mobile-first) tendensiyaga to‘liq o‘tganidan darak beradi.
Telegram — shunchaki messenjer emas, butun ekotizim
Aloqa vositalari ichida Telegram mislsiz yetakchilikka ega: internet foydalanuvchilarining 99%i bu messenjerdan foydalanadi. WhatsApp ikkinchi o‘rinda — 47%, qolganlar esa 5% dan kam.
Ammo Telegram endi oddiy chat emas. So‘rov natijalariga ko‘ra:
• 87% — muloqot uchun,
• 66% — yangiliklar o‘qish uchun,
• 42% — guruhlar va jamiyatlar faoliyatida ishtirok etish uchun,
• 31% — ko‘ngilochar kontent uchun foydalanadi.
Telegram shuningdek savdo vositasiga aylangan: foydalanuvchilarning 30%i do‘kon botlari orqali xarid amalga oshirgan.
Ijtimoiy tarmoqlar: faqat hordiq emas, axborot va tijorat ham
Har kuni internet foydalanuvchilarining 60%i ijtimoiy tarmoqlarga kiradi. Ularning 39%i esa bu platformalarda kuniga uch soatdan ko‘p vaqt sarflaydi. Yetakchilar ro‘yxati:
• Instagram – 68%
• Facebook – 35%
• TikTok – 18%
TikTok hali ham yoshlar orasida mashhur (67% — 18–24 yosh oralig‘ida), biroq boshqa guruhlar orasida ham o‘sish kuzatilmoqda.
Video kontent barcha platformalarda yetakchilik qiladi. Eng mashhur manbalar:
• YouTube – 60%
• Ijtimoiy tarmoq videolari – 48%
• Onlayn kinoteatrlar – 26%
Foydalanuvchilarning 62%i har kuni kamida bir soat vaqtini video tomosha qilishga bag‘ishlaydi, ulardan 53%i esa buni har kuni qiladi. Eng uzoq vaqt video ko‘ruvchilar — bu 45–54 yoshdagi foydalanuvchilar bo‘lib, ular ko‘pincha to‘liq metrajli filmlarni tomosha qilishadi.
Elektron savdo — yangi normal holat
Onlayn xaridlar endi faqat zamonaviylik emas, balki ehtiyojga aylangan. Internet foydalanuvchilarining 40%i har oyda xarid qiladi, ulardan 18%i esa haftasiga bir necha marta.
Asosiy xarid manbalari:
• 72% — rasmiy saytlar va ilovalar,
• 30% — Telegram do‘kon botlari,
• 26% — ijtimoiy tarmoqlar,
• 20% — e’lonlar doskasi (masalan, OLX).
Eng ko‘p xarid qilinadigan tovarlar:
• Kiyim-kechak, poyabzal, aksessuarlar – 44%
• Kosmetika va parfyumeriya – 28%
• Maishiy texnika va elektronika – 26%
• Bolalar tovarlari – 24%
• Mahsulotlar va tayyor taomlar – 23% va 20%
Erkaklar texnika va avtomobil mahsulotlarini, ayollar esa kosmetika va bolalar tovarlarini ko‘proq xarid qiladi. 35+ yosh toifasi kundalik bo‘lmagan mahsulotlarni (mebel, dori, maishiy kimyo) ko‘proq xarid qiladi.
Uzum Market — ishonchli yetakchi
Marketplace bozorida Uzum Market mutlaq yetakchiga aylangan: xaridorlarning 65%i ushbu platformani “eng sevimli marketplace” deb tan olgan. Bundan tashqari, undan foydalanish niyati ham yuqori bo‘lib, Uzum’ni bozordagi ishonchli brend sifatida mustahkamlab bormoqda.
Onlayn dorixonalar: ehtiyoj va ishonch o‘sishda davom etmoqda
So‘nggi yarim yillikda 13% foydalanuvchi onlayn dori yoki parapharmacevtik vosita xarid qilgan. Ayniqsa 25–34 va 55+ yoshlilar bu xizmatdan faol foydalanmoqda. Ayollar 59% bilan asosiy auditoriyani tashkil qiladi. So‘rovga ko‘ra, xaridorlarning yarmi faqat bitta tanlangan dorixonadan foydalanadi.
Oziq-ovqat va tayyor taom yetkazib berish: barqaror tendensiya
Toshkent shahri aholisi orasida 49% foydalanuvchi oziq-ovqat yoki tayyor taom buyurtma qilgan. Ularning 37%i — tayyor ovqat, 32%i — oziq-ovqat mahsulotlari buyurtma qilgan. 87% foydalanuvchi esa birgina sevimli xizmatdan foydalanishni afzal ko‘radi, bu esa servisga bo‘lgan sodiqlikning yuqoriligidan darak beradi.
Onlayn xaritalar: haydovchilardan sayohatchilargacha
Internet foydalanuvchilarning 35%i xaritalardan oyiga kamida bir marta foydalanadi. 32% esa avtomobil navigatsiyasi uchun doimiy ravishda xaritalarga tayanadi. Erkaklar (72%) va 18–44 yosh orasidagi foydalanuvchilar — asosiy auditoriya.
Foydalanish stsenariylari:
• Avtomobil yo‘llarini topish – 56%
• Piyoda yo‘llari – 49%
• Probka (tirbandlik) holatini tekshirish – 32%
• Sayohatdagi navigatsiya – 27%
• Joylar haqidagi sharhlarni o‘qish – 26%
Qidiruv tizimlari — kundalik faoliyatning yuragi
Foydalanuvchilarning 93%i smartfon orqali qidiruv tizimlaridan foydalanadi. Asosiy maqsadlar:
• Yangiliklar – 56%
• Ob-havo – 52%
• Ish va o‘qish uchun ma’lumot – 40%
• Maslahat va ko‘rsatmalar – 37%
• Mahsulot va xizmatlar – 36%
Eng ommabop qo‘shimcha funksiyalar:
• Tarjimon – 64%
• Ob-havo – 50%
• Yangiliklar – 47%
• Rasm, video orqali qidiruv – 41%
Bu raqamlar shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekiston internet foydalanuvchisi endi nafaqat iste’molchi, balki faol izlovchiga aylandi.
Xulosa: Raqamli infratuzilmaning yangi bosqichi
Yandex’ning 2025-yil II chorakdagi hisobotidan ma’lumki, O‘zbekiston butunlay raqamli ekotizimga o‘tmoqda. Smartfon asosiy vosita, Telegram esa super-ilova sifatida yetakchi. Video, elektron savdo, dorixona va navigatsiya xizmatlari hayotimizning ajralmas qismiga aylanmoqda.
