O‘zbekiston turizmidagi yangi bosqich: 2025-yilgi ta’til mavsumida daromad, xatti-harakat va raqamli omillar qanday rol o‘ynayapti?
Yandex’ning “2025-yilgi ta’til mavsumi” nomli hisobotida O‘zbekiston aholisining qanday qilib sayohatni rejalashtirayotgani, izlayotgani va nihoyat xarid qilayotgani batafsil yoritilgan. Ushbu jarayon borgan sari raqamli shakl kasb etar ekan, daromad segmentatsiyasi, jinsiy farqlar va platformalardan foydalanish xatti-harakatlarini tushunish iste’molchi tanlovlarini anglashda muhim omilga aylanmoqda.
Tezlashayotgan sektor
O‘zbekiston turizm sohasi jiddiy o‘sishni boshdan kechirmoqda. 2024-yilda mamlakat 8,2 million sayyohni qabul qildi — bu o‘tgan yilga nisbatan 24 foizlik o‘sishni anglatadi. Ichki turizm ham faollashib, mehmonxona va restoranlar (HoReCa) ko‘rsatkichlari 11 foizga o‘sdi. Asosiy xorijiy bozorlar — Tojikiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Rossiya, Turkmaniston, Turkiya va Xitoy — O‘zbekistonning mintaqaviy sayohat markazi sifatidagi pozitsiyasini mustahkamlab bermoqda.
Qidiruv asosidagi sayohat: qachon va qanday rejalashtiriladi
O‘zbekistonda turizmga oid qiziqish maydan avgustgacha bo‘lgan davrda eng yuqori nuqtaga chiqadi. Turli toifalar o‘ziga xos mavsumiylikni namoyon qiladi: aviachiptalar bo‘yicha izlanishlar odatda yanvar oyidan boshlanadi, biroq xaridlar asosan may oyidan boshlab faollashadi. Mehmonxona qidiruvlari iyun-avgust oylarida eng yuqori darajada bo‘ladi. Bolalar oromgohlari va ekskursiyalar may-iyul oylarida kuchli o‘sishni ko‘rsatadi. Avtomobil ijarasi, avtobus chiptalari va turpaketlarga qiziqish butun yoz davomida deyarli barqaror.
Hisobot shuni ko‘rsatadiki, foydalanuvchilarning 66 foizi sayohatga oid barcha so‘rovlarni smartfon orqali amalga oshiradi. Bu esa mobil qurilmalarda optimallashtirilgan kontent, tez yuklanadigan sahifalar va ilova asosidagi xizmatlarni zaruratga aylantiradi. Qidiruvlarning asosiy toifalari quyidagicha taqsimlangan: mehmonxonalar – 33%, turlar – 27%, aviachiptalar – 24%, vizalar – 8% va poyezd chiptalari – 4%.
Qiziqishdan xaridgacha: aviachiptalar qanday xarid qilinadi?
Sayohat rejalashtirishning boshlanishi aksar hollarda aviachiptalarga oid qidiruvlardan boshlanadi — bu 35% foydalanuvchi uchun haqiqatdir. E’tiborga molik jihat shundaki, bu bosqichdayoq foydalanuvchilarning 29 foizi brend nomini ko‘rsatib so‘rov yuboradi (masalan, UzAirways yoki Aviasales kabi).
Konversiya yo‘li nisbatan qisqa: foydalanuvchi odatda birinchi so‘rovdan boshlab 6 kun ichida xizmat bilan aloqaga kirishadi va 9 kun ichida xaridni amalga oshiradi. Bu orada ular o‘rtacha 3 xil veb-saytni ko‘zdan kechiradi, bu esa ehtiyotkor, ammo nishonli qaror qabul qilish modelidan dalolat beradi.
Daromad segmentatsiyasi va jinsiy farqlar
Yandex hisobotining eng muhim jihatlaridan biri — daromad darajasi va xarid xatti-harakatlari o‘rtasidagi bog‘liqlikdir. Sayohatga oid so‘rovlarning 70 foizi erkaklar tomonidan amalga oshiriladi, biroq barcha yakuniy bron qilish amaliyotlarining 65 foizi ayollar hissasiga to‘g‘ri keladi. Bu esa ko‘plab hollarda erkaklar ma’lumot izlash, ayollar esa qaror qabul qilish bosqichida yetakchi ekanini ko‘rsatadi.
Eng diqqatga sazovor fakt — konversiya qiluvchi foydalanuvchilarning 45 foizi o‘rtacha daromaddan yuqori daromadga ega. Ular orasida “premium” daromadli alohida auditoriya ham ajralib turadi. Bundan tashqari, Yandex Go ma’lumotlariga ko‘ra, sayohatni rejalashtirayotgan va taksi xizmatidan foydalanayotgan foydalanuvchilarning 76 foizi o‘rta daromadli guruhga kiradi. Ushbu raqamlar shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekiston turizm bozorida aynan o‘rta va yuqori daromadli qatlamlar asosiy xaridor kuchi bo‘lib xizmat qilmoqda.
Brend tan olinishi kategoriyalarga qarab farq qiladi
Brendga sodiqlik mavjud bo‘lsa-da, u turli toifalarda har xil darajada namoyon bo‘ladi. Turlar toifasida foydalanuvchilarning 41 foizi o‘z qidiruvini aniq brend bilan boshlaydi. Aviachiptalarda bu ko‘rsatkich 29%ni tashkil etadi. Mehmonxonalar (8%) va avtomobil ijarasi (3%) esa ancha past ko‘rsatkichlarga ega.
Bu esa marketing strategiyasi uchun muhim xulosa beradi: brend xotirasi kuchsiz bo‘lgan segmentlarda (masalan, avtoijara yoki kichik mehmonxonalar) ko‘rinarli reklama, blogerlar bilan hamkorlik, ijtimoiy ishonch elementlari va brend tarqatishga yo‘naltirilgan kampaniyalar muhim ahamiyat kasb etadi.
Ichki va tashqi sayohatlar: qaysi biri ustun?
2024-yilda barcha turistik so‘rovlarning 37 foizi O‘zbekiston ichki yo‘nalishlariga to‘g‘ri kelgan. Bu ichki turizmga bo‘lgan talab barqarorligidan dalolat beradi. Biroq tashqi yo‘nalishlarga ham qiziqish kuchli: Rossiya – 21%, Turkiya – 18%, Maldiv orollari – 16%.
Mehmonxonalarga bo‘lgan qiziqish diversifikatsiyalanmoqda. Garchi mehmonxonalar asosiy variant bo‘lib qolayotgan bo‘lsa-da, yoz oylarida xostellar, sanatoriyalar va kvartirali uy-joylarga bo‘lgan so‘rovlar jadal o‘sdi. Shu bilan birga, 2 yulduzdan 5 yulduzgacha bo‘lgan mehmonxonalar bo‘yicha qidiruvlar har bir segmentda ikki raqamli o‘sishni ko‘rsatdi.
Geoxizmatlar: xaritalar sayohat rejalashtirishda qanday rol o‘ynaydi?
Yandex Xaritalar (Yandex Maps) xizmatidan foydalanish ta’til mavsumida sezilarli darajada oshadi. Yo‘nalish tuzish bo‘yicha faoliyat 2024-yilning yozida 102 foizga oshgan. Ayniqsa quyidagi yo‘nalishlarda o‘sish kuzatilgan: bolalar oromgohlari (+164%), dam olish maskanlari (+81%), sanatoriyalar (+60%).
Bu ko‘rsatkichlar xaritalar endi faqat yo‘l topish emas, balki “kashf qilish vositasi” sifatida ham xizmat qila boshlaganini anglatadi. Brend joylashuvlari, xarita ichida reklama va marshrut asosida nishonlash — marketing nuqtayi nazaridan samarali usullarga aylanishi mumkin.
Turmush tarzi bilan bog‘liq qidiruvlar: odamlar yozda nimani istaydi?
2024-yilning yozida quyidagi mavzularda qidiruvlar keskin oshdi:
• Akvaparklar – +191%
• Dam olish bazalari – +82%
• Bolalar oromgohlari – +63%
• Jamoat bog‘lari – +17%
• Suvga cho‘milish kiyimlari – +48%
• Hasharotlarga qarshi vositalar – +72%
• Pivo – +34%
Bu ma’lumotlar turizm boshqa sohalar bilan, xususan, yozgi turmush tarzi, oila, ko‘ngilochar mahsulotlar bilan chambarchas bog‘liq ekanini ko‘rsatadi. Marketing kampaniyalari ayni mavsumiy mavzular bilan birlashtirilsa, reklama samaradorligi sezilarli darajada oshishi mumkin.
Taksi xizmatlari: birinchi va oxirgi nuqta
Yandex Go ma’lumotlari taksi xizmatlarining sayohat tajribasidagi rolini ochib beradi. Sayohatni rejalashtirayotgan va taksi xizmatidan foydalanayotgan foydalanuvchilarning 79 foizi erkaklar, 60 foizi 25–44 yosh oralig‘ida, 76 foizi esa o‘rta daromadli qatlamga kiradi. Bu xizmatlar aeroportga yetib borish, shahar ichida harakatlanish va sayohat maromida qulaylik yaratishda muhim bo‘g‘in hisoblanadi.
Strategik xulosalar
Yandex’ning 2025-yilgi ta’til mavsumiga oid hisobotidan ayon bo‘ladiki, O‘zbekiston turizm bozori endi raqamli bilimga ega, mobil qurilmadan faol foydalanadigan, daromadga sezgir va brendga e’tiborli auditoriyalar tomonidan shakllanmoqda. Ayniqsa daromad darajasi bozor ichidagi xatti-harakatlarga sezilarli ta’sir ko‘rsatmoqda. O‘rta daromadli foydalanuvchilar asosiy harakatlantiruvchi kuch bo‘lsa, yuqori daromadli segment konversiyalarning salmoqli qismini tashkil qiladi.
Ushbu sharoitda turizm bilan bog‘liq bizneslar o‘z strategiyalarini qayta ko‘rib chiqishi zarur. Bu jinsiy va daromadli segmentlarga asoslangan aniq reklama modellarini ishlab chiqishni, brend tan olinmagan segmentlarda ko‘rinish yaratishni va foydalanuvchining butun yo‘lini — qidiruvdan tortib taksigacha — raqamli vositalar bilan qamrab olishni talab qiladi.
O‘zbekiston ichki va xalqaro sayyohlar uchun jozibador bozor sifatida o‘sishda davom etar ekan, muvaffaqiyat — aynan raqamli niyatni ilgari ko‘ra oladigan va uni daromad, turmush tarzi hamda xatti-harakat bilan uyg‘unlashtira oladigan subyektlarga nasib etadi.
Fikr bildirish