So‘nggi yillarda O‘zbekistonda onlayn savdo bozori sezilarli darajada rivojlandi. Har kuni minglab odamlar oziq-ovqatdan tortib maishiy texnikagacha bo‘lgan mahsulotlarni marketpleyslar orqali xarid qilishmoqda. Bu jarayonda Uzum mahalliy yetakchiga aylansa, Yandex Market esa xalqaro o‘yinchi sifatida e’tiborni tortmoqda. Ikkalasi ham foydalanuvchilarni jalb qilishda o‘z strategiyalariga ega. Ular o‘rtasidagi asosiy farqlar, ustunliklar va imkoniyatlar qanday?
Mahalliy va xalqaro model: kim qanday ishlaydi?
Uzum — O‘zbekistonda shakllangan va o‘zining raqamli ekotizimini qurayotgan mahalliy kompaniya. Uning tarkibiga Uzum Market, Uzum Bank va Uzum Logistics kiradi. Ya’ni, Uzum nafaqat mahsulot sotadi, balki to‘lov, yetkazib berish va xizmat ko‘rsatishni ham o‘zi bajarayotgan yagona platformaga aylanishni maqsad qilgan.
Yandex Market esa Rossiyada shakllangan yirik ekotizim — Yandex Go, Yandex Pay, Yandex Plus kabi xizmatlar bilan integratsiyalashgan. Ular mahsulotlarni asosan Rossiyadan jo‘natadi, ammo endilikda O‘zbekistonga ham faol xizmat ko‘rsatishni boshlagan.
Mahsulot turlari va narxlar: tanlovda qayerda ko’proq?
Uzumda asosiy e’tibor O‘zbekistonda mavjud yoki tez yetkazib beriladigan mahsulotlarga qaratilgan. Ko‘p hollarda foydalanuvchi o‘zi istagan telefon, maishiy texnika, kiyim-kechak yoki hatto oziq-ovqatni 1–2 kun ichida olishi mumkin. Shu bois Uzum foydalanuvchilarning kundalik ehtiyojiga javob bera olmoqda.
Yandex Market esa Rossiyadagi ulkan omborlari va hamkorlari orqali minglab mahsulotni taklif qilsa-da, yetkazib berish muddati uzoqroq (5–15 kun). Shunga qaramasdan, platformada O‘zbekistonda topilmaydigan, noyob yoki sifatli tovarlar mavjud. Importga bog‘liqlik sababli narxlar ba’zida yuqoriroq bo‘lishi mumkin.
Logistika: tezlik kim tomonda?
Uzum o‘zining Uzum Logistics tarmog‘i orqali Toshkent shahrida 24 soat ichida yetkazib berishni yo‘lga qo‘ygan. Hozirda bu xizmat yirik shaharlarda kengayib bormoqda. Shuningdek, Uzum Express orqali ayrim tovarlar bir necha soat ichida yetkaziladi.
Yandex Marketning asosiy logistikasi Rossiyaga tayanadi. O‘zbekiston bo‘yicha hali to‘liq tarqalgan yetkazib berish tizimi mavjud emas. Bu holat xarid qilingan mahsulotni uzoq vaqt kutishga olib kelishi mumkin.
Uzum Bank yordamida platformada xarid qilish jarayoni soddalashtirilgan: UzCard, Humo, muddatli to‘lov, cashback va maxsus aksiya tizimlari mavjud. Mahalliy foydalanuvchilar uchun bu sezilarli afzallik.
Yandex Market esa hozircha faqat xalqaro to‘lov kartalarini qo‘llab-quvvatlaydi. Yandex Pay O‘zbekistonda rasmiy faoliyat yuritmagani uchun bu jihatdagi qulaylik darajasi pastroq.
Foydalanuvchilarning sharhlari
Uzum foydalanuvchilar soni bo‘yicha yetakchi bo‘lsa-da, ayrim hollarda mahsulotlar haqidagi baholarning sun’iyligi yoki sotuvchilarning sifatli xizmat ko‘rsatmasligi borasida shikoyatlar mavjud. Bunday holat foydalanuvchining ishonchiga ta’sir qilishi mumkin.
Yandex Market esa sharhlar va reyting tizimini avtomatlashtirilgan va qat’iy qoidalar asosida yuritadi. Biroq bozorga yangi kirib kelgani uchun ko’pchilikka xizmat ko’rsatib ulgurmadi.
Tadbirkorlar bilan ishlash
Uzumda mahalliy ishlab chiqaruvchilar va tadbirkorlar uchun ro‘yxatdan o‘tish, mahsulot joylashtirish va reklama qilish imkoniyatlari kengaymoqda. Komissiya stavkalari va shartlar aniq belgilangan. Yangi ishlab chiqaruvchilar platformaga tezda kirib, savdoni boshlay olishadi.
Yandex Market hozircha O‘zbekistonlik sotuvchilarni to‘liq qamrab olmagan. Ya’ni, bu bozor hali mahalliy tadbirkorlar uchun yopiq yoki murakkab ko‘rinishda qolmoqda.
Xulosa: foydalanuvchi va bozor kim tomonida?
Uzum — tez yetkazib berish, mahalliy infratuzilma va soddalik orqali O‘zbekiston ichida ishonchli va qulay platforma bo‘lib turibdi. U oddiy foydalanuvchilar va kichik biznes uchun qulayroq.
Yandex Market — mahsulot xilma-xilligi va sifatli ekotizimi bilan ajralib turadi, ammo logistika va to‘lov qulayligi bo‘yicha hali cheklovlarga ega.
Shu sababli ikkala marketpleys o’rtasida raqobat kundan kunga kuchayib bormoqda, hatto buni reklamalarda ham ko’rish mumkin. Ma’lumot uchun, Raqobat qo‘mitasi “Uzum Market” murojaati asosida “YandexGo UB” MChJga nisbatan insofsiz raqobat alomatlari bilan ish qo‘zg‘atilgan. Uzum Yandex Market’ni foydalanuvchilarni chalg‘ituvchi reklama faoliyatida aybladi.
Bunday paytda, foydalanuvchilar uchun qulaylik va sifatga asosiy urg’u qaratilishi kerak. Bozorning sog‘lom raqobat orqali rivojlanishi esa O‘zbekiston elektron tijoratining barqaror o‘sishiga xizmat qiladi.
Tayyorladi: Mahliyo Hamid
Fikr bildirish