Boshlang‘ich qadamlar
1993-yil: Kimning ilk biznesi
Fizika-matematika maktabini tamomlagan Vyacheslav Kim 1969-yil 12-iyunda Qozog‘istonning Olmaota shahrida tug‘ilgan. Kimga tadbirkorlikka oid mahorat va mantiqiy fikrlash qobiliyati iqtisod va biznesda katta yutuqlar olib keldi. Uning 1993-yilda elektronika savdosini rivojlantirish uchun ochgan “Planeta elektroniki” do‘koni qisqa vaqt ichida Qozog‘istondagi eng yirik savdo markaziga aylandi.
2002-yil: Bank sotib olish
Kim mijozlarga kredit taklif qilish orqali savdoni oshirish istagida “Kaspiyskiy” xususiy bankini sotib oldi. Ammo u bankni boshqarish va kreditlash bo‘yicha tajribasiz edi, bu esa ko‘plab qiyinchiliklarga sabab bo‘ldi. Kim bu kunlarini eslar ekan “Hamma muvaffaqiyatli tadbirkorlar bank sotib olayotganini ko‘rgach biz ham shunday qildik. Lekin bu biznes qanday ishlashini tushunmasdik,” – deydi.
“Hamma muvaffaqiyatli tadbirkorlar bank sotib olayotgandi, biz ham shunday qildik. Lekin bank biznesi qanday ishlashini tushunmasdik,” – deya eslaydi.
Baring Vostok va Lomtadze bilan hamkorlik
Kim bu qiyinchiliklarni yakka o‘zi yengolmasligini anglab, Baring Vostok fondidan yordam so‘radi. Fonddagi yosh moliyachi Mixail Lomtadze bilan hamkorlik Kaspi.kz tarixida burilish nuqtasi bo‘ldi. Gruziyada tug‘ilgan, Garvardda MBA darajasiga ega bo‘lgan Lomtadze GCG audit kompaniyasiga asos solgan edi. 2004-yilda Kim va Lomtadze birlashib, Kim aksiyalarning 51 foiz ulushini Baring Vostok fondiga sotishga qaror qildi.
Kaspi.kz: Strategik o‘zgarishlar
Lomtadze xalqaro tajribaga ega yosh mutaxassislarni ishga olib, bank rahbariyatini yangiladi, kompaniya faoliyatini yaxshiladi.
Iste’molchilarga e’tibor: Kaspi.kz tadbirkorlarga xizmat ko‘rsatishni to‘xtatdi va iste’molchilarga qulay moliyaviy xizmatlarni taklif qildi.
Davlat bilan hamkorlik: Kim amaldorlar bilan yaqin aloqalar o‘rnatdi va ularga mos xizmatlarni taklif qila boshladi.
Ekotizim yaratish: Kaspi.kz oddiy bankdan texnologik kompaniyaga aylanish uchun bir qancha xizmatlarni ishga tushirdi. Bular telefon raqami yoki QR-kod orqali to‘lov tizimlari, onlayn va oflayn xaridlarni birlashtiruvchi marketpleys, soliq, ta’lim va transport to‘lovlari uchun davlat xizmatlari integratsiyasi.
- Telefon raqami yoki QR-kod orqali to‘lov tizimlari.
- Onlayn va oflayn xaridlarni birlashtiruvchi marketpleys.
- Soliq, ta’lim va transport to‘lovlari uchun davlat xizmatlari integratsiyasi.
- Kaspi.kz va Humo: O‘zbekiston bozoriga kirishga urinish
- Markaziy Osiyoda aholi soni jihatdan katta imkoniyatlarga ega bo’lgan O‘zbekiston investorlar uchun jozibali davlatga aylanmoqda.
Humo tizimini sotib olishdan voz kechish
2024-yil Kaspi.kz O‘zbekistondagi Humo milliy to‘lov tizimining 100 foizlik davlat ulushini sotib olishga qiziqish bildirdi. U tizimni innovatsion texnologiyalar bilan boyitib, naqd pulsiz to‘lovlarni qulay va ommabop qilish, katta investitsiya kiritishni rejalashtirgan edi.
2024-yil Kaspi.kz O‘zbekistondagi Humo milliy to‘lov tizimining 100 foizlik davlat ulushini sotib olishga qiziqish bildirdi. U tizimni innovatsion texnologiyalar bilan boyitib, naqd pulsiz to‘lovlarni qulay va ommabop qilish, katta investitsiya kiritishni rejalashtirgan edi.
Kaspining to‘lov tizimini sotib olishidagi ehtimoliy holati va buning ijobiy tomonlari haqida o‘ylasak, milliy kompaniyalarning sotuvida qimmatroq narxga baholanish imkonini yaralishi, salbiy holatlar sifatida esa monopoliya yuzaga kelgan holatda to’lov tizimida narxlar oshishini taxmin qilish mumkin. Humo tizimini xususiylashtirish jarayoni esa davom etdi va Paynet kompaniyasi Humoni 65 million AQSh dollarga sotib oldi. Paynet 2005-yilda Botir Arifjanov tomonidan tashkil etilgan.
So‘nggi so‘z o‘rnida
Umuman olganda davlatning to‘lov tizimini xorijiy kompaniyalarga sotish qanchalik to‘g‘ri degan masala anchayin bahsli. Buning iqtisodiy xavflari yuqoriligi haqida tortishuvlar tugamaydi. Ochiq bozorga ega davlatlarda bu savolga javob muqarrar: to‘lov tizimining kimda bo‘lishi ahamiyati nolga teng. Ammo bitta kompaniya ham to‘lov tizimi, bank va to‘lov tashkilotiga ega bo‘lishi absolyut iqtisodiy monopoliyaga yo‘l ochishi sir emas.
Humoning sotilishi keysida talabgorlar orasida Kaspi.kz bilan birga boshqa yirik IT sohasidagi kompaniyalardan biri ham o‘yindan chiqqanini ma’lum qilgan. Ammo talabgorlar taklif qilgan narx ochiqlanmadi.
Shuningdek, Kaspi. kz 2024-yil oktyabrida turk bozoridagi Hepsiburada onlayn-do‘konining 65 foiz ulushini 1,127 milliard dollarga sotib olish bo‘yicha kelishuvga erishgan. Bu shartnoma 2025-yilning birinchi choragida yakunlanishi kutilmoqda.
Bu kelishuv haqida Lomtadze shunday deydi:
Turkiya bozori biz uchun qiziqarli — u ayrim jihatlari bilan Qozog‘iston bozoriga o‘xshaydi. Bozor hajmi biz uchun juda muhim — 85 milliondan ortiq aholi. Qaror qabul qilishda asosiy omil, albatta, sotib olinadigan kompaniyaning o‘zidir.Unda juda kuchli menejment va xizmatlar yaratishga asoslangan.
Kaspi.kz misolida xususiylashtirish jarayonlarida shaffoflikni yo‘lga qo‘yish har bir davlat rivoji uchun manfaatli raqobat muhiti yaratishini ta’kidlash o‘rinli.
Tayyorladi: Laylo Xondamirovna
Fikr bildirish