Sun’iy intellekt shiddat bilan rivojlanayotgan bugungi davrda an’anaviy kollej darajasining ahamiyati tobora qayta ko‘rib chiqilmoqda. Ayniqsa, tez-tez yangilanayotgan texnologik sohalarda bu o‘zgarish yaqqol sezilmoqda.
PwC’ning 2025-yilgi Sun’iy Intellekt Ish Bozori Ko‘rsatkichiga ko‘ra, rasmiy malakalar ishga qabul qilish jarayonidagi asosiy talab sifatida o‘z ahamiyatini yo‘qotmoqda. Buning sababi esa sun’iy intellekt insonlarga bilim va ko‘nikmalarni misli ko‘rilmagan tezlikda o‘zlashtirish imkonini bermoqda. Bu esa bugun siz nimaga qodir ekaningizni, yillar oldin nimani o‘rganganingizdan ancha muhimroq qilmoqda.
Dunyo bo‘ylab milliardlab ish e’lonlari va minglab kompaniya hisobotlariga asoslangan mazkur tadqiqotga ko‘ra, diplomlarga bo‘lgan talab ayniqsa sun’iy intellekt ta’siriga kuchli uchragan sohalarda — masalan, ma’lumotlar tahlili yoki moliya kabi yo‘nalishlarda — sezilarli darajada pasaymoqda. Hozirgi vaqtda ana shunday lavozimlar uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalar boshqa sohalarga nisbatan 66 foiz tezroq o‘zgarayotgani kuzatilgan. Bu esa o‘tgan yilgi 25 foizga nisbatan keskin o‘sishni anglatadi.
Darajalardan amaliy ko‘nikmalargacha
PwC hisobotida qayd etilishicha, “Ishchilar uchun diplomlardan ko‘ra aniq ko‘nikmalarga e’tibor qaratish imkoniyatlarni kengaytiradi.” Bu degani, endi ishga qabul qilishda asosiy e’tibor malakaga emas, qobiliyat va amaliy yondashuvga qaratilmoqda. Masalan, yangi sun’iy intellekt vositalarini tez-tez o‘rganib boradigan moliyaviy tahlilchi, ilgari olingan, lekin yangilanmagan diplomli mutaxassisdan ko‘ra qadrlanishi mumkin.
PwC kompaniyasining sun’iy intellekt bo‘yicha global direktori Jo Atkinsonning fikricha, bu o‘zgarish shunchaki muqarrar emas, balki zarurdir. “Sun’iy intellekt modellari hayratlanarli tezlikda rivojlanmoqda,” deydi Atkinson. “Agar siz o‘zingizni noqulay his qilmayotgan bo‘lsangiz, go‘yo doimo yetib olishga urinayotgandek bo‘lmasangiz, ehtimol, vaziyatga yetarlicha e’tibor bermayapsiz.”
Atkinson mustaqil o‘rganish tafakkurini targ‘ib qiladi. U mutaxassislarni sun’iy intellekt vositalarini o‘rganishga, katta til modellari uchun samarali so‘rovlar tuzishni o‘zlashtirishga, texnologik bloglarni kuzatib borishga va sun’iy intellektni real hayotda qo‘llashni mashq qilishga undaydi.
“Eng muhim ko‘nikmalar — amaliy ko‘nikmalardir. Siz texnologiyani o‘rganishingiz emas, undan foydalanishingiz kerak,” — deydi u. Endi ilgari ixtiyoriy deb qaralgan mustaqil o‘rganish, sun’iy intellekt davrida “yangi minimal talab” sifatida qaralayapti.
Ta’limning yangi qiyofasi
Shunga qaramay, rasmiy ta’lim o‘z ahamiyatini butunlay yo‘qotgani yo‘q. Jo Atkinson bu borada quyidagicha fikr bildiradi:
“Ilmiy daraja shunchaki ko‘nikmalarni o‘rgatish emas — bu shaxsni shakllantirish, tanqidiy fikrlash, muomala qilish, murakkab vaziyatlarda qaror qabul qilish kabi yuqori darajadagi aqliy salohiyatni rivojlantirishdir. Bu fazilatlar esa sun’iy intellekt asrida yanada dolzarb bo‘lmoqda.” Atkinsonning ta’kidlashicha, rasmiy ta’lim hali ham o‘z qiymatini saqlab qolmoqda, biroq uning roli o‘zgarib bormoqda. Ilmiy darajalar yo‘qolib ketmaydi, ammo ular endi ilgarigidek martaba yuksalishining kafolati bo‘lmasligi mumkin.
Shunday bo‘lsa-da, xulosa aniq: sun’iy intellekt asri uzluksiz malaka oshirish, moslashuvchanlik va bilishga intilishni talab qiladi. Ilmiy darajalar eshikni ochishi mumkin, ammo amaliy sun’iy intellekt savodxonligi sizni bu sohada mustahkam o‘rnashtirib qo‘yadi.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish