Forbes har yili dunyoning eng boy insonlari ro‘yxatini e’lon qiladi. Bu yilgi yangilik esa biz uchun tarixiy voqea deyish mumkin. Alisher Usmonov ilk bor ro‘yxatga O‘zbekiston nomidan kiritildi!
Avvallari u doim Rossiya fuqarosi sifatida ko‘rsatilar edi. Biroq hozirda Usmonov Toshkentda yashayotgani uchun, Forbes uni O‘zbekiston vakili sifatida tan oldi.
Uning boyligi hozirda $16,7 milliard deb baholanmoqda va bu o‘tgan yildagidan $3,3 milliard ko‘p. Shuningdek, u dunyo reytingida 144-o‘rindan 125-o‘ringa ko‘tarilgan.
Forbes nima asosida qaror qiladi?
Fuqarolik emas, doimiy yashash joyi muhim. Masalan, Pavel Durov Dubayda yashagani uchun BAA vakili sifatida ro‘yxatga kiritilgan. Pivot.uz shu o‘rinda Usmonov va u bosib o‘tgan yo‘l haqida to‘xtalib o‘tadi.
Talabalikdan ilk milliardgacha
Alisher Burxonovich Usmonov 1953-yil 9-sentabr kuni O‘zbekistonning Chust shahrida tug‘ilgan. U oiladagi to‘rt farzandning eng kattasi bo‘lib, otasi Burxon Usmonov Toshkent shahar prokurori lavozimida ishlagan.
Millati o‘zbek bo‘lgan Alisher Usmonov Rossiya va Buyuk Britaniya fuqaroligiga ega. 2012-yilda u Rossiyaning eng boy odami sifatida e’tirof etildi, Forbes jurnali uning boyligini 18,1 milliard dollar deb baholagan. 2013-yilda u Bloomberg Markets Magazine’ning eng nufuzli 50 shaxs ro‘yxatiga kiritilgan. 2016-yilda esa Forbes’ning Rossiyadagi eng boy insonlar reytingida 3-o‘rinni egallagan.
Usmonov uchun muvaffaqiyat siri – har qanday ishga yondashishda chegaralarni tan olmaslikdir. Bugungi kunda u ko‘plab yirik aktivlarga egalik qiladi. Ular qatoriga Rossiyadagi eng katta temir rudasi ishlab chiqaruvchi Metalloinvest, mamlakatdagi yirik mobil aloqa operatori Megafon, Angliyaning Arsenal futbol klubi va Mail.ru, Facebook, VKontakte, Odnoklassniki kabi internet-kompaniyalarning ulushlari kiradi.
“Uch mushketyor” ilhomi va talablik yillari
Bolaligida “Uch mushketyor” asaridan ilhomlangan Usmonov qilichbozlikka qiziqib qoladi va ikki yil ichida mamlakat terma jamoasi tarkibiga kiradi. Tez orada sport ustasi unvoniga ega bo‘ladi. Aynan sport orqali u kelajakdagi rafiqasi – badiiy gimnastika bilan shug‘ullanayotgan Irina Vinerni uchratadi. 1971-yilda u Moskva davlat xalqaro munosabatlar institutiga (MGIMO) o‘qishga kiradi.
Biroq 1980-yilda uning hayotida qora kunlar boshlanadi – yuqori lavozimdagi amaldorlarning o‘g‘illari bilan birga mashhur “Paxta ishi” doirasida 8 yilga qamaladi. 1986-yilda yaxshi xulqi tufayli muddatidan ilgari ozod qilinadi. Keyinchalik Usmonov xorijlik boylarga O‘zbekiston tog‘larida ov safarlarini tashkil qiladigan sayyohlik kompaniyasini ochadi. Keyin do‘stlari yordamida Rossiyaga ko‘chib o‘tadi. Uning ilk biznesi polietilen paket ishlab chiqarish va tamaki savdosi bo‘lgan.
1997-yilda u Rossiya Moliya akademiyasini “Bank ishi” mutaxassisligi bo‘yicha tamomlaydi. O‘sha yillarda u “Birinchi mustaqil bank” direktorlar kengashi a’zosi bo‘lib, “Rosneft”, “MiG”, “Almazyuvelireksport” kabi yirik kompaniyalar bilan ishlaydi. Ana shu davrda u ilk milliard dollarini topadi.
Yirik gaz va metall aktivlar
1997-yildan boshlab Usmonov “Gazprominvestxolding”ni boshqaradi va “Gazprom”ning xususiy qo‘llarga o‘tib ketgan aktivlarini qaytarish ishiga kirishadi. U bu vazifani muvaffaqiyat bilan bajargan va “Gazprom” yana yirik davlat kompaniyasiga aylangan.
2004-yilda u “Metalloinvest” xoldingiga egalik qilib, dunyodagi eng badavlat insonlar qatoriga kiradi. 2007-yildan boshlab esa media sohasiga kirib keladi va Kommersant nashriyot uyini sotib oladi. 2008-yildan u internet kompaniyalarga sarmoya kiritadi va DST Global hamda Mail.ru Group aksiyalarining asosiy egasiga aylanadi. Keyinchalik Usmonov bu aktivlar ustidan to‘liq nazoratni qo‘lga kiritadi.
Xayriya, madaniyat va sportga hissa
Usmonov biznesdan tashqari jamiyat va sport rivojiga ham katta e’tibor qaratadi. 2007-yilda u 72 mln dollarga Rostropovichga tegishli rasmlar kolleksiyasini uning bevasi Galina Vishnevskayadan sotib olib, Peterburgdagi Konstantin saroyiga hadya qiladi. Shuningdek, sovet multfilmlar jamlanmasini ham xarid qilib, “Bibigon” kanaliga taqdim etadi.
2014-yilda Nyu-Yorkdagi Christie’s auksionida olim Jeyms Uotsonning Nobel medalini 4,1 mln dollarga sotib olib, uni yana Uotsonning o‘ziga qaytaradi. Olim bu saxiylikni chuqur qadrlaganini bildiradi.
2008-yilda Usmonov “San’at, fan va sport” jamg‘armasiga asos soladi va o‘sha yilning o‘zida 126 mln dollar xayriya qiladi. 2013-yilga kelib, Rossiyadagi eng faol xayriyachi metsenatlar ro‘yxatida yetakchi o‘ringa chiqadi.
Sport sohasiga kelsak, u 2008-yildan beri Xalqaro qilichbozlik federatsiyasi (FIE) prezidenti hisoblanadi. 2015-yilda esa Rossiyada yangi rivojlanayotgan kibersport — Virtus.pro loyihasiga 100 mln dollarlik sarmoya kiritgan.
Shaxsiy hayot va qiziqishlar
2016-yilga kelib Usmonovning boyligi 12,5 milliard dollarga yetgan. U onasining nomi bilan atalgan ikkita “Dilbar” yaxtasi hamda Airbus A320 samolyotiga egalik qiladi. Usmonov futbol sportiga qattiq mehr qo‘ygan va bu soha uchun milliardlab mablag‘ sarflagan.
Usmonov o‘z muvaffaqiyatining asosiy omili sifatida to‘g‘ri strategiya, nizo va bahslardan yiroq yurishni ko‘rsatadi. Shu sababli u ko‘p hollarda bahsli vaziyatlarda ham g‘olib bo‘lib chiqadi.
Fikr bildirish