Har qanday yangi tashkilot uchun eng katta to‘siq doimo o‘z o‘rnini topish hisoblanadi. Shunday bo‘lsa-da, ba’zi sohalarda, ayniqsa iste’mol avtomobilsozlik sanoatida, bu vazifa deyarli imkonsiz tuyuladi. Shu bois, kompaniya 2012-yilda allaqachon to‘yingan bozorga o‘zining asosiy Model S avtomobili bilan kirib kelganida, ularga qarshi imkoniyatlar juda kam edi. Biroq, keyingi voqealar haqiqatan ham tarixda o‘chmas iz qoldirdi!
Teslaning muvaffaqiyati innovatsiya, fidoyilik va iste’molchiga yo‘naltirilgan yondashuv har qanday sohada ajoyib natijalar berishi mumkinligini uzil-kesil isbotladi. Kompaniyaning biznes strategiyasi doimo iste’molchilar xohlagan eng yaxshi avtomobillarni taqdim etishga qaratilgan. 2013-yilda “Model S” bozorga chiqqanida “Consumer Reports”dan deyarli mukammal baholarni olgani ajablanarli emas. Hatto “Consumer Reports” bu avtomobilni “Ular sinovdan o‘tkazgan eng yaxshi mashina” deb maqtashda davom etdi.
Vaqt o‘tishi bilan Tesla global miqyosda eng tez rivojlanayotgan kompaniyalardan biriga aylandi va 2022-yil mart oyiga kelib uning umumiy bozor qiymati 909,6 milliard dollarga yetdi.
Tesla Motors tarixi
Uzoq tarixga ega avtomobil ishlab chiqaruvchi kompaniyalardan farqli o‘laroq, Tesla Motors nisbatan yosh kompaniya hisoblanadi. Kremniy vodiysidan kelgan ikki muhandis – Martin Eberxard va Mark Tarpenning 2003-yilda oddiy bir g‘oya asosida kompaniyani tashkil etishdi. Ular elektromobillar har tomondan benzinli avtomobillardan ustun kelishi mumkinligiga ishonishardi.
Barchasi 1990-yilda Eberxard Wyse Technology kompaniyasida ishlayotganida Tarpenning bilan tanishganidan boshlandi. Texnologiya va tadbirkorlikka bo‘lgan kuchli ishtiyoq tufayli bu ikki shaxs darhol do‘stlashib ketdi.
2001-yilda Eberxard va Tarpenning Teslaning hozirgi bosh direktori Ilon Mask bilan uchrashgach, vaziyat o‘zgardi. Mask o‘sha paytda PayPal’ni eBay’ga muvaffaqiyatli sotib, 165 million dollar ishlab olgan va taxminan shu davrda SpaceX kompaniyasiga ham asos solgan edi. Xuddi shu paytda u SpaceX’ga asos solgan edi.
Kompaniya 2003-yilda ro‘yxatdan o‘tkazildi va 2004-yilda mablag‘ jalb qilishni boshladi. Ilon Mask dastlabki moliyalashtirish bosqichiga rahbarlik qildi va tez orada yangi tashkil etilgan kompaniya direktorlar kengashining raisi bo‘ldi.
Tesla bosh direktori Ilon Mask
Garchi Mask Teslaning biznes strategiyasini ishlab chiqishda muhim rol o‘ynagan bo‘lsa-da, u kompaniyaning dastlabki faoliyat yillarida uning tarkibiga kirmagan. U kanadalik-amerikalik muhandislik darajasiga ega mutaxassis. Shuningdek, u Pensilvaniya universitetida fizika va iqtisodiyot bo‘yicha qo‘sh bakalavr darajasini olgan.
U seriyali tadbirkorning yorqin namunasidir. U bir nechta g‘oyat muvaffaqiyatli startaplarni yo‘lga qo‘yib, ularni million dollardan ortiq baholangan narxlarda sotgan.
Mask 2008-yilda avtomobil ishlab chiqaruvchi kompaniyaning bosh direktori va mahsulot arxitektori bo‘ldi hamda Tesla Motors tarixini tubdan o‘zgartirdi.
Tesla bosh direktori Ilon Mask boshqaruvni qo‘lga olgach, kompaniya turli bahslarga duch keldi. Garchi Teslaning bahs-munozaralari keng jamoatchilik e’tiborini tortgan bo‘lsa-da, ular hech qachon kompaniyaning o‘sishiga to‘siq bo‘la olmadi. Avtopilot tizimi bilan bog‘liq muammolar Teslaning eng katta bahslaridan biri bo‘lib, hanuzgacha asosiy tashvish manbayi bo‘lib qolmoqda.
Teslaning biznes strategiyasi
Teslaning muvaffaqiyati ko‘pincha elektromobillar, elektr harakatlantirish tizimlari va boshqa komponentlarni ishlab chiqarishdagi mahorati bilan izohlanadi. Kompaniya avvallari bitta mahsulotga e’tibor qaratgan, bu esa Teslaning muvaffaqiyatiga katta hissa qo‘shgan. Garchi u hozirda bir nechta rusum va modellarni taklif qilsa-da, ular juda cheklangan sonlidir.
2022-yil mart oyi holatiga ko‘ra bozordagi modellarga Model S, arzonroq Model 3, SUV uslubidagi Model X va krossover Model Y kiradi.
Elektromobillar sohasiga tobora ko‘proq yirik kompaniyalar kirib kelayotgani sababli, avtomobil ishlab chiqaruvchi o‘z mijozlar bazasini kengaytirishga e’tibor qaratmoqda. Raqobat shiddatli bo‘lishiga qaramay, Teslaning umumiy bozor qiymati o‘sishda davom etmoqda.
Teslaning 2022-yildagi davomli muvaffaqiyati boshqa mamlakatlarga, shu jumladan Xitoyga kengayishi va kelgusi yillarda global miqyosda faoliyat yuritishni rejalashtirayotgani bilan bog‘liq. Tesla biznes strategiyasining yana bir muhim jihati Panasonic kabi kompaniyalar bilan strategik hamkorlik o‘rnatishdir. Kompaniya ushbu strategiyadan foydalangan holda litiy-ion batareyalar narxini past darajada saqlab qolishga erishgan.
Tesla Motors uchun keyingi qadam nima?
Teslaning muvaffaqiyati ajoyib bo‘ldi, ammo elektromobillar bozori tez sur’atlarda o‘sib bormoqda, Mercedes Benz va BMW kabi kompaniyalar allaqachon bu sohaga kirib kelishdi. Ba’zi tahlilchilarning fikriga ko‘ra, 2030 yilga kelib sotiladigan har uchta avtomobildan bittasi elektromobil bo‘ladi.
Kompaniya tobora kuchayib borayotgan raqobat sharoitida ham muvaffaqiyatga erishish uchun qat’iyat va matonatga ega. Ko‘pgina mutaxassislar Teslaning biznes strategiyasi 2020-yilga kelib o‘z maqsadlariga yetmasligini taxmin qilishgan, ammo kompaniya nafaqat o‘z maqsadlariga erishdi, balki ularni taxminan 2 foizga oshirib bajarishga muvaffaq bo‘ldi.
Biroq, dunyodagi hamma narsa kabi, hatto Teslaning muvaffaqiyati ham kafolatlanmagan. Ammo kompaniyaning 2000-yillar boshida kichik startapdan 2022-yilda sanoat yetakchisiga aylanish yo‘li favqulodda ajoyib edi.
Zuhraxon Mansurova
Fikr bildirish