Startaplar olamida moliyalashtirish, jamoa muvofiqligi, mahsulot va bozor o‘rtasidagi moslik, shuningdek, tezkor ijro kabi jihatlar doimo tilga olinadi. Ammo Organizational Dynamics jurnalida chop etilgan yangi tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, ko‘pincha e’tibordan chetda qoladigan, ammo yangi biznesning muvaffaqiyati yoki tanazzulida hal qiluvchi rol o‘ynaydigan muhim omil mavjud – bu asoschining psixologik tuzilishi.
Tadqiqotchilar guruhi – A. Erin Bass, Lei Huang, Ivana Milosevic va Ted A. Paterson – startaplarning o‘sishi va barqarorligida Psixologik Kapital (yoki PsyCap)ning muhim rolini aniqladilar. Ularning ishi to‘rtta asosiy ruhiy manba – umid, ishonch, bardoshlilik va optimizm (birgalikda HERO nomi bilan tanilgan) asoschining noaniqlik sharoitida yetakchilik qilish, moslashish va o‘sish qobiliyatini qanday shakllantirishini aniqlaydi.
PsyCap nima?
PsyCap – ijobiy psixologiya va tashkiliy xulq-atvorga asoslangan tushuncha. U insonning ichki resurslarini anglatadi: to‘siqlar paydo bo‘lganda maqsadlarga erishish va muqobil yo‘llarni topish umidi, qiyinchiliklarni yengish qobiliyati, muvaffaqiyatsizlikdan so‘ng o‘zini tiklash qat’iyati va vaziyat noaniq bo‘lsa ham, yaxshi natijaga ishonish optimizmi.
Xavf-xatarlar, cheklangan resurslar, jamoa bosimi va doimiy o‘zgarishlar dunyosida harakat qilishi kerak bo‘lgan startap asoschilari uchun PsyCap shunchaki foydali emas, balki juda zarur. Tadqiqot startaplar duch keladigan beshta umumiy muammoni ko‘rsatib o‘tadi va yuqori darajadagi PsyCap turg‘unlik va muvaffaqiyat o‘rtasidagi hal qiluvchi omil bo‘lishi mumkinligini tushuntiradi.
Ichki kuchni startap rivojiga aylantirish
Startaplar odatda moliya, iste’dod, hamkorlik va obro‘ uchun kurashdan boshlanadi. Bu davrda asoschining bardoshliligi eng muhim ustunlikka aylanadi: investorlar rad etsa, jamoa parokanda bo‘lsa, u o‘zini yo‘qotmaydi, balki yangicha strategiya ishlab chiqadi. Bu – omon qolishning asosiy mezoni.
Korxona mustahkam o‘rnashib olgach, ichki imkoniyatlarni rivojlantirish muammosiga duch keladi. Tayyor qo‘llanma yoki avvalgi tizimlar bo‘lmagani bois, faoliyatdan tortib innovatsiyalargacha hamma narsa yangidan yaratilishi lozim. Bu yerda samaradorlik muhim ahamiyat kasb etadi. Murakkab muammolarni hal qilish qobiliyatiga ishongan asoschilar ko‘proq ijodkor, noodatiy yechimlarga ochiq va mahsulotni rivojlantirishda qat’iyatli bo‘ladilar.
Jamoa kengaygach, madaniy farqlar va jamoaviy ziddiyatlar yuzaga chiqadi. PsyCap’ga ega rahbarlar bu bosqichda ham maqsadni aniq belgilay oladi, bir yo‘nalishda harakat qilishga ilhomlantiradi va muammolarga ijobiy nigoh bilan qaraydi.
Parchalanmasdan tavakkal qilish
Tavakkalchilik tadbirkorlikning valyutasidir. Har bir qaror noaniqlikni o‘z ichiga oladi. Bunday vaziyatlarda asoschi xavfni imkoniyat sifatida ko‘ra olishiga qarab farqlanadi. Ular tavakkalni ko‘r-ko‘rona emas, balki fikr bilan o‘lchab qabul qiladi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, haddan ortiq o‘ziga ishonch emas, balki real, 90 foizlik ishonch eng sog‘lom va moslashuvchan yondashuvni ta’minlaydi.
Iqtisodiy inqirozlardan tortib ta’minot zanjirining uzilishigacha bo‘lgan tanglik vaziyatlar yuz berganda, yuqori PsyCap’ga ega bo‘lgan asoschilар shunchaki omon qolmaydilar. Ular moslashadilar. Ular yordam izlaydilar, strategiyalarini qayta ko‘rib chiqadilar va jamoalarini ruhlantiradilar. Ular buzilishni tahdid sifatida emas, balki yangi imkoniyatlar maydoni sifatida qabul qiladilar.
Bu kelajakdagi asoschilarga nima ma’no anglatadi
Biznes maktablari va inkubatorlar tashqi resurslar va texnik ko‘nikmalarga e’tibor qaratsa-da, ushbu tadqiqot fikrlash tarzini o‘zgartirishni talab qiladi. Ichki psixologik kapitalni rivojlantirish, ham shaxsiy, ham ta’sischilar jamoasi doirasida – shartnoma yoki taqdimot kabi muhim bo‘lishi mumkin.
PsyCap yaratish ko‘r-ko‘rona optimizm emas. Bu aqliy moslashuvchanlik, hissiy bardoshlilik va tartibsizlik sharoitida ishonch bilan harakat qilishni rivojlantirishdir. Boshqacha aytganda, yuqori PsyCap’ga ega startaplar nafaqat qiyinchiliklarga dosh beradi, balki ulardan foydalanishni ham o‘rganadi.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
Fikr bildirish