“Ko‘p ishlasang, albatta muvaffaqiyat keladi.” Bu — bizga tinmay takrorlanadigan, ayniqsa dunyoning eng boy odamlari tomonidan ulug‘lanadigan asosiy g‘oyalardan biridir. Ammo bu “o‘z kuchi bilan yuksalgan” obraz ortida aksariyat hollarda yashirin imtiyozlar — katta meros, elita ta’limi, qudratli aloqalar va ko‘pchilik hatto orzu ham qila olmaydigan resurslar turadi.
Ko‘p milliarderlar hayotda allaqachon oldinga chiqqan nuqtada tug‘ilishgan, lekin o‘zlarini noldan boshlab hammasiga erishgan odam sifatida ko‘rsatishni ma’qul ko‘rishadi. Quyida esa o‘zini “self-made” deb taqdim etgan, ammo haqiqatda muhim afzalliklardan foydalangan eng mashhur shaxslar haqida so‘z yuritamiz.
Ilon Mask
Ilon Mask o‘zini ko‘pincha mehnatkashlik timsoli sifatida ko‘rsatadi — u Tesla zavodida uxlashi va haftasiga 100 soat ishlashi bilan mashhur. Ammo uning yo‘li katta oilaviy boylikdan boshlangan. Otasi Errol Mask Zambiyadagi zumrad konining egasi bo‘lgan, va Ilon xususiy maktablarda o‘qigan, yoshligidan tadbirkorlikni o‘rganish imkoniyatiga ega bo‘lgan.
PayPal’gacha ham, uning ilk startapi Zip2 oilaviy yordami orqali — o‘n minglab dollar bilan — boshlangan. Maskning iste’dodi shubhasiz, lekin u boshlanish nuqtasida ham ko‘pchilikdan ancha oldinda bo‘lgan.
Donald Tramp
Donald Tramp doim ta’kidlaydi: u imperiyasini otasidan olingan “kichik $1 millionli qarz” bilan boshlagan. Ammo haqiqatda u otasi Fred Trampning yirik ko‘chmas mulk biznesidan inflyatsiyani hisobga olganda $400 milliondan ortiq meros yoki moliyaviy yordam olgan. Bu mablag‘lar ko‘pincha soliqdan qochish, yashirin sovg‘alar va aktivlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘tkazish orqali yetkazilgan.
Trampning ko‘chmas mulkdagi karyerasi esa Fred Trampning ismi, aloqalari va moliyaviy resurslariga tayangan — bu hammasi “The Apprentice” shousi yoki Trump Tower qurilishidan ancha oldin boshlangan.
Jeff Bezos
Amazon haqidagi mashhur hikoya Bezosning garajda kompaniya asoslagani bilan boshlanadi. Ammo kamroq esga olinadigani — uning ota-onasi dastlabki bosqichda Amazon’ga qariyb $245,000 sarmoya kiritganidir. Bezos o‘zi ham elita qatlamdan chiqqan: Princeton universiteti bitiruvchisi, Wall Street’da yuqori maoshli ishda ishlagan va Amazon’ni ko‘tarishda yordam bergan investorlar doirasiga kirish imkoniga ega bo‘lgan.
Uning mehnati chinakam edi — ammo unga yo‘l ochadigan imkoniyatlar ham shunchalik real edi.
Bill Geyts
Bill Geyts ko‘pchilik nazarida — Garvardni tashlab, Microsoft kompaniyasini qurgan daho dasturchi sifatida tanilgan. Ammo kam eslanadigani shuki, u badavlat va kuchli aloqalarga ega oilada ulg‘aygan. Onasi — Mary Geyts — United Way tashkilotining boshqaruv kengashida ishlagan, u yerda IBM rahbarlaridan biri bilan birga bo‘lgan. Aynan shu aloqalar orqali Microsoft IBM kompyuterlari uchun operatsion tizim yetkazib beruvchi sifatida tarixiy shartnomani qo‘lga kiritgani aytiladi.
Shuningdek, Geyts 1970-yillarda — ko‘pchilik amerikaliklar hali kompyuterni ko‘rmagan davrda — xususiy maktabida noyob ravishda kompyuterga erta kirish imkoniga ega bo‘lgan.
Mark Tsukerberg
Tsukerberg maktab davridayoq ajoyib dasturlash qobiliyatiga ega bo‘lgan — ammo u hech qachon hech qanday yordam olmagan garajdagi xaker emas edi. Otasi — stomatolog — Mark hali o‘rta maktabda o‘qiyotganida unga xususiy kompyuter repetitorini yollagan. U AQShdagi eng elita maktablardan biri bo‘lgan Phillips Exeter Academyda o‘qigan va kollejgacha bo‘lgan davrdayoq zamonaviy kompyuterlarga va kuchli ustozlarga ega bo‘lgan.
U Facebook’ni Garvardda ishga tushirganida, u atrofida allaqachon daho talabalar, boy kursdoshlar va bo‘lajak investorlar bilan o‘ralgan muhitda edi.
Kylie Jenner
2019-yilda Forbes Kylie Jenner’ni eng yosh “o‘z mehnati bilan erishgan milliarder” deb e’lon qilgach, bu ko‘plar orasida norozilik uyg‘otdi. Ha, u yaratgan kosmetika brendi — Kylie Cosmetics — haqiqat edi. Ammo shuningdek, uning ortida Kardashianlar imperiyasi, global muxlislar bazasi va televideniye orqali olingan mashhurlik ham bor edi — bu esa ko‘plab oddiy tadbirkorlar uchun faqat orzudir.
Kylie hammasini noldan boshlab qurgan emas — u o‘n millionlab obunachilari, ommaviy axborot vositalari imperiyasi va taniqli familiya bilan ish boshlagan.
Ivanka Tramp va Jared Kushner
Ivanka Tramp o‘zini “o‘z kuchi bilan muvaffaqiyatga erishgan” tadbirkor va turmush uslubi bo‘yicha ekspert sifatida ko‘rsatadi. Jared Kushner esa o‘zini zukko investor sifatida taqdim etadi. Ammo ularning har ikkisi kattakon meros boyligidan chiqqan. Ivanka — albatta, Donald Trampning qizi, Jared esa ko‘chmas mulk imperiyasiga ega bo‘lgan Charlz Kushnerning o‘g‘li, u o‘g‘lining ilk loyihalarini moliyalashtirishda muhim rol o‘ynagan.
Ularning aloqalari, sarmoyasi va siyosiy kuchi — bularning barchasi boshlanishdayoq mavjud edi.
Xulosa
Albatta, bu shaxslarning ko‘pchiligi iste’dodli, mehnatkash va haqiqatdan ham xavf-xatarga qo‘l urgan. Ammo faqat iste’dod ularni milliarder qilmagan. Ularning yutuqlarini tan olish mumkin — lekin afzalliklarini e’tibordan chetda qoldirmaslik kerak.
Muammo ular yordam olganida emas. Muammo — ular bu yordamni inkor qilib, boshqalarga “hamma narsani o‘z kuching bilan qil” degan xomxayolni sotishida.
Kimdir yo‘lning oxiridan boshlab, ‘men hammasini o‘zim erishdim’ desa, bu adolat emas. Ayniqsa, u boshqalarga qanday qilib bu yo‘lni bosib o‘tishni o‘rgatmoqchi bo‘lsa.
Tayyorladi: Navro‘zaxon Bo‘riyeva
