Pivot.uz had the opportunity to interview Ra’no Sidikova, Partnership Manager at the international company Plug and Play, to discuss startups, the participation of women in the industry, and her personal experiences.
– Ra’no Sidikova kim?
– Plug and Play xalqaro kompaniyasining hamkorlar bilan ishlash bo‘yicha menejeriman. Asosiy vazifam startaplarni yirik kompaniya va korporatsiyalar bilan bog‘lash.
– Yirik kompaniyalarga startaplar nima uchun kerak?
Yirik korporatsiyalar innovatsiyalarni ishlab chiqishda qiyinchiliklarga duch keladi. Jarayonlar murakkabligi sababli yangi g‘oyalarni amalga oshirish juda sekin kechadi. Startaplar o‘zlarining yangi g‘oyalari va innovatsion yechimlari bilan keladi. Biroq ko‘plab korporatsiyalar ularning tilini tushunmaydi, startaplar ham korporativ dunyoni to‘liq anglamaydi. Biz esa shu jarayonda vositachilik qilib, ikkala tomon o‘rtasida muloqotni yo‘lga qo‘yamiz.
– Startap bozorida ayollarning o‘rni qanday?
– Bu biz uchun eng dolzarb masalalardan biri. Ushbu muammo nafaqat O‘zbekistonda, balki rivojlangan mamlakatlarda ham uchraydi. 2017-yilda o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, erkak va ayol bir xil g‘oyani taqdim etganda turlicha baholangan – investorlar erkaklarga ko‘proq sarmoya ajratgan. Bunga sabab sifatida texnik sohada ayollarning kamligi keltirilishi mumkin.
– Nega ayollar orasida startaperlar kam?
– Birinchidan, texnologiya sohasidagi universitetlarni kuzatsak u yerda o‘qiyotgan ayollar soni juda kam. Odatda ayollar boshqa yo‘nalishlarni tanlaydi. Natijada, texnologiya sohasida ayol startaperlarning kamligi kuzatiladi.
Ikkinchidan, mentalitet muhim rol o‘ynaydi. Jamiyatimizdagi urf-odatlar, qarashlar ham katta ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, qizimni IT kurslariga berganimda, atrofdagilar nega uni “o‘g‘il bolalar sohasi”ga o‘qityapsiz, deya hayron bo‘lishgan.
– Qayerda tahsil olgansiz?
– Maktabda yaxshi o‘qiganman va keyinchalik yaxshiroq maktabga o‘tish uchun imtihon topshirganman. Imtihondan o‘tgach, oldimda ikkita tanlov bor edi: 5-sinfda o‘zbek yoki 6-sinfda rus sinfida davom ettirish.Ota-onam tanlovni o‘zim qabul qilishimni istadi va men 5-sinfni kuchli maktabda qayta o‘qishga qaror qildim. Har doim yangi narsalarni sinab ko‘rishga harakat qilaman, natijasi qanday bo‘lishidan qat’i nazar tajriba orttirish men uchun muhim.
9-sinfni tugatgach yana maktabni o‘zgartirdim. U yerda muhit juda yaxshi – hamma o‘ziga ishonardi. Do‘stlar va atrof-muhit inson hayotida katta rol o‘ynaydi.
– Ish va oilani qanday muvozanatda tutasiz, umuman ayollar uchun oilaviy qo‘llab-quvvatlash qanchalik muhim?
– Juda muhim. Biz hayotda tashqi tasdiqlarga ehtiyoj sezamiz, yaqinlarimiz tomonidan qo‘llab-quvvatlanish juda katta ahamiyatga ega. Oilam meni har doim o‘qish va ishlashga rag‘batlantirib kelgan.
Lekin bir haqiqat bor: “Har bir muvaffaqiyatli erkakning ortida ayol turadi”. Ammo ayollarning muvaffaqiyatining ortida ko‘pincha achchiq tajribalar yotadi. Qizim 3 yoshligida ajrashganman, moliyaviy mustaqil bo‘lishim kerak edi. Bunday vaziyatda inson bir o‘zi harakat qilishga majbur bo‘ladi.
– Qiyin holatlarga tushgan qizlarga qanday maslahat bera olasiz?
– Mening kuchim – bilimim va ta’limim bo‘ldi. Eng katta motivatsiyam esa qizim edi. Unga yaxshi kelajak yaratish uchun harakat qildim. Bolalar bizning gaplarimizga emas, harakatlarimizga qarab o‘rnak oladi. Shuning uchun harakatlarim bilan unga yaxshi namuna bo‘lishga intildim.
– Demak, ta’lim qizlarga har qanday sharoitda o‘zini boshqarish imkonini beradi.
– Ha, albatta. Menga yoshligimdan ta’limni birinchi o‘ringa qo‘yish kerakligi uqtirilgan. Oilam har qanday sharoitda bilim hayotda omon qolish imkonini berishini tushuntirgan.
– Ishingiz tufayli Amerikaga borganingiz, autizm bo‘yicha tajribangiz bilan bo‘lisha olasizmi?
– Bu yil 5 haftaga AQShga bordim. Juda ajoyib loyihalar amalga oshirildi. Ular quyidagilar:
- CultureMentor – Amerika madaniyatini o‘rganish.
- Professional Development – Ish faoliyati bo‘yicha rivojlanish.
- ImpactCoach – 21 davlatdan kelgan qizlar o‘z mamlakatidagi muammolarni o‘rganib, ularga yechim topishga harakat qildi.
Biz O‘zbekistondan 5 nafar qiz bordik, uzoq muhokamalardan so‘ng autizm muammosini tanladik. AQShda har 36 bola ichidan 1 tasida autizm aniqlangan, lekin O‘rta Osiyo bo‘yicha bunday statistika yo‘q. Mavzuni o‘rganib, muammoni hal qilishga harakat qildik.
– Sizni kuzatib turgan qizlarga qanday maslahatlar bera olasiz?
– Birinchidan, o‘z ustida ishlash lozim. Ishga hujjat topshirayotganda talab darajasini ortiqcha filtr qilmaslik kerak. Masalan, biz e’lon qilgan vakansiyalarga qizlar kamdan-kam murojaat qiladi, ko‘pchiligi o‘ziga ishonmaydi, tajribalarim yetarli emas deb o‘ylaydi. Biroq aynan shu lavozimga erkaklar 8-9 oylik tajribasi bilangina ham murojaat qiladi. O‘z ustida ishlash va qo‘rqmasdan harakat qilish kerak.
